Plemniki – co wpływa na jakość męskiego nasienia?

Budowa plemników 

Plemniki ssaków (w tym także człowieka) są zbudowane z kilku elementów. Pierwszym i najważniejszym z nich jest główka, w której znajduje się jądro komórkowe z materiałem genetycznym – DNA. Kolejnym elementem jest akrosom, stanowiący swego rodzaju czapeczkę, otaczającą główkę. Tuż za nim znajduje się wstawka, która przechodzi w wić. Każda z wyżej wymienionych części plemnika pełni ważne funkcje.  

Zawarty w główce materiał genetyczny jest przekazywany w momencie zapłodnienia. Aby do niego doszło, akrosom (czapeczka) zawiera enzymy hydrolityczne, które ułatwiają wniknięcie plemnika do komórki jajowej – dzięki temu dochodzi do zapłodnienia (powstania zygoty). We wstawce występują liczne mitochondria (struktury komórkowe dostarczające energii), dzięki którym wić może się poruszać.  

Ludzki plemnik dzięki wici może poruszać się z prędkością ok. 0,1 mm/s.  

Jak powstają plemniki? 

Pełen cykl trwa około 2,5 miesiąca (72-74 dni). Plemniki powstają w kanalikach nasiennych jąder, a cały proces nazywa się spermatogenezą. W dużym uproszczeniu proces ten polega na przechodzeniu spermatogoniów w spermatocyty I-rzędu, a następnie ze spermatocytów I-rzędu w spermatocyty II-rzędu. W dalszej kolejności spermatocyty II-rzędu przekształcają się w spermatydy. Ostatecznym etapem powstawania plemników jest ich dojrzewanie w najądrzach. Tam osiągają swój ostateczny kształt, a poszczególne elementy przygotowują się do pełnienia swych funkcji. 

Jak dochodzi do zapłodnienia? 

Aby doszło do zapłodnienia, plemniki muszą trafić do dróg rodnych kobiety. Są wyrzucane wraz ze spermą przez cewkę w momencie ejakulacji (przebywają kolejno drogę z najądrzy, przez nasieniowody, aż do cewki moczowej). Nasienie/sperma ma białawą barwę, a jej odczyn jest zbliżony do zasadowego (pH ok. 7,2). Jest to niezmiernie ważne, gdyż plemniki są nieruchliwe w kwaśnym środowisku, jakie znajduje się w drogach rodnych kobiety. Po dotarciu do jajowodu jeden plemnik łączy się z jedną komórką jajową i dochodzi do zapłodnienia. Komórka jajowa wytwarza otoczkę, która zabezpiecza ją przed połączeniem z innymi plemnikami.  

Skład spermy 

Sperma w swoim składzie zawiera: 

• liczne aminy,  
• wodę,  
• witaminę C,  
• lipidy,  
• aminokwasy,  
• hormony steroidowe,  
• witaminę B12,  
• cholesterol,  
• mocznik,  
• cynk,  
• potas,  
• wapń,  
• magnez,  
• selen.  

Objętość spermy waha się od 4 do 6 mililitrów. 

Sperma dzięki zawartych w niej składnikach stanowi źródło substancji odżywczych dla plemników, a także zapewnia bezpieczne środowisko w drogach rodnych kobiety. Plemniki w kwaśnym pH (jakie występuje w pochwie i jakie charakteryzuje śluz niepłodny) przeżywają od kilku do kilkunastu godzin (ok. 12 godzin). Z kolei w warunkach sprzyjających, kiedy kobieta jest w fazie owulacji, a jej śluz staje się lekko zasadowy, plemniki z łatwością przemieszczają się i mogą tam dożyć nawet do 5 dni.  

Z reguły zdolność plemników do zapłodnienia utrzymuje się na poziomie 48-72 godzin.  

Co wpływa na jakość spermy? 

Styl życia, choroby, a także przyjmowane leki wpływają na jakość spermy, a także na ilość plemników. Aby ocenić nasienie oraz plemniki, wykorzystuje się kilka parametrów.  

Normy, jakie muszą spełniać plemniki wg WHO (od 2010 r.)

W powyższej tabeli podano jedynie kilka najważniejszych parametrów, jakie uwzględnia się, oceniając jakość nasienia i ilość zawartych w nim plemników.