Zioła wspomagające walkę z depresją

Zioła, które wspomagają walkę z depresją 

Kozłek lekarski (Valeriana officinalis) 

Surowcem farmakopealnym jest korzeń i kłącze (radix i rhizomae). Za działanie lecznicze odpowiedzialne są walepotriaty, czyli irydoidy estrowe, które rozkładają się w trakcie suszenia w temperaturze powyżej 35 stopni. Pozostałe składniki to: 

• olejek eteryczny, 
• flawonoidy, 
• kwasy fenolowe, 
• lignany, 
• alkaloidy.   

To właśnie składowe olejku eterycznego – estry kwasu walerianowego i izowalerianowego z eugenolem, izoeugenolem i borneolem odpowiadają za charakterystyczny zapach wysuszonego surowca. 

Działanie przeciwlękowe, przeciwdepresyjne, uspokajające i ułatwiające zasypianie wynika z hamowania wychwytu zwrotnego kwasu gamma-aminomasłowego i stymulowania uwalniania tego neuroprzekaźnika z zakończeń nerwowych. W efekcie wzrost stężenia GABA powoduje otwarcie jonów chlorkowych i zmniejszenie pobudliwości neuronów, a w związku z tym hamowana jest odpowiedź na bodźce.  

Mechanizm ten, potwierdzony w badaniach, znalazł zastosowanie w zmniejszeniu nadpobudliwości u dzieci z ADHD.  

Działania niepożądane ograniczają się do nudności i bólu brzucha.  

Należy pamiętać, by w trakcie stosowania preparatów zawierających wyciągi z korzenia bądź kłącza kozłka nie prowadzić pojazdów przez 2 godziny po przyjęciu specyfiku. 

Ze względu na brak badań dotyczących bezpieczeństwa stosowania w ciąży i w trakcie karmienia piersią nie zaleca się przyjmowania preparatów z wyciągiem z kozłka w tym czasie.  

Przeczytaj również:
Depresja u dorosłych – jak ją leczyć?
Depresja – czego nie mówić osobie, która na nią choruje?

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) 

Farmakopea definiuje ziele (herba) zebrane w początkowym okresie kwitnienia jako surowiec farmaceutyczny tej rośliny. Wśród związków biologicznie czynnych wyróżniamy: 

• naftodiantrony, 
• pochodne floroglucyny, 
• flawonoidy, 
• garbniki katechinowe, 
• kwasy fenolowe, 
• ksantony, 
• olejek eteryczny. 

Związki aktywne obecne w wyciągu z ziela dziurawca hamują wychwyt zwrotny serotoniny, dopaminy, noradrenaliny, norepinefryny i GABA. Hamują także enzymy – monoaminooksydazę (MAO) i katecholo-O-metylotransferazę (COMIT) – odpowiedzialne za rozkład amin biogennych. 

Badania potwierdziły działanie przeciwdepresyjne w leczeniu łagodnej i umiarkowanej formy choroby, a także zmniejszające objawy PMS. 

Do działań niepożądanych, poza zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi, należą zawroty i bóle głowy oraz fototoksyczność.  

Dlatego zaleca się unikanie ekspozycji na promieniowanie UV w trakcie kuracji preparatami dziurawca.   

Przeciwwskazaniem do stosowania leków zawierających ten surowiec jest przyjmowanie: 

• indynawiru i innych inhibitorów proteazy w leczeniu HIV, 
• cytostatyków, 
• cyklosporyny, 
• takrolimusu, 
• warfaryny i innych pochodnych kumaryny, 
• innych leków przeciwdepresyjnych, 
• doustnych środków antykoncepcyjnych oraz stosowanie hormonalnej antykoncepcji w innej postaci (krążki, iniekcje, wkładki). 

Dziurawiec indukuje ich metabolizm poprzez wpływ na enzymy układu cytochromu P450. Może on także zmniejszać skuteczność jednocześnie przyjmowanej digoksyny, teofiliny, symwastatyny, finasterydu czy pochodnych benzodiazepiny. 

Ponadto nie zaleca się stosowania preparatów dziurawca u osób poniżej 12 roku życia, w trakcie ciąży i karmienia piersią oraz u osób z epizodami ciężkiej depresji w przeszłości.  

Melisa lekarska (Melissa officinalis) 

Surowcem farmakopealnym tej rośliny są liście i ulistnione szczyty pędów (folium).  

Substancje odpowiadające za właściwości lecznicze melisy to przede wszystkim związki znajdujące się w olejku eterycznym. Pozostałe składniki tego surowca to:  

• fenolokwasy, 
• flawonoidy, 
• związki triterpenowe, 
• garbniki, 
• gorycze, 
• śluzy. 

Melisa nie wykazuje działania antydepresyjnego, jednak ze względu na właściwości przeciwlękowe, uspokajające oraz ułatwiające zasypianie może być stosowana pomocniczo w łagodzeniu objawów depresji związanych chociażby z bezsennością. Natomiast stosowana w fazie lutealnej zmniejsza objawy PMS u kobiet.  

Nie zaleca się prowadzenia pojazdów bezpośrednio po przyjęciu preparatu zawierającego melisę, a także stosowania jej u dzieci poniżej 12 roku życia.  

Nie ma spójnego stanowiska dotyczącego bezpieczeństwa stosowania melisy w ciąży, ale przyjmuje się, że w umiarkowanych ilościach i po konsultacji z lekarzem może być spożywana, np. w postaci herbaty w celu łagodzenia wzmożonego napięcia nerwowego lub w przypadku kłopotów z zasypianiem.  

Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) i chmiel zwyczajny (Humulus lupulus) 

Kwiat (flos) lawendy i szyszka (strobili) chmielu wykazują m.in. działanie odprężające, zmniejszające napięcie i ułatwiające zasypianie. Mogą być zatem pomocne przy łagodzeniu niektórych objawów depresji. Surowce te zostały szerzej omówione w innych artykułach: 

Lawenda – właściwości i zastosowanie
Chmiel – właściwości i zastosowanie

Preparaty ziołowe mogą być wsparciem w walce z depresją. Często są one wieloskładnikowe i wykazują wówczas synergistyczne działanie. Ponadto cechuje je wysokie bezpieczeństwo stosowania i brak efektu uzależniającego. Jedynie w przypadku stosowania dziurawca trzeba wziąć pod uwagę interakcje występujące w połączeniu z innymi lekami oraz zjawisko fotouczulania.  

Przeczytaj również:
Depresja u dzieci i młodzieży – jak ją rozpoznać?
Depresja u dzieci i młodzieży – jak ją leczyć?
Depresja u kobiet – jakie mogą być jej przyczyny?
Depresja u mężczyzn – czy chorują inaczej i jak ich wspierać?
Depresja – jak ją rozpoznać i leczyć?

Źródła: 

• Co warto wiedzieć o depresji – poradnik www.lundbeck.pl. 
• N. Dobros, Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym, Postępy Fitoterapii, 3/2017. 
• Charakterystyka produktu leczniczego Valerin. 
• Charakterystyka produktu leczniczego Deprim. 
• Charakterystyka produktu leczniczego Melisal Forte.