Żywokost lekarski. Czy może zaszkodzić?

Żywokost lekarski (Symphytum officinale) w medycynie ludowej nazywany jest żywicielem kości. Już starożytni Rzymianie stosowali żywokost na urazy układu kostno-szkieletowego. Współcześnie nie stanowi pierwszego wyboru w leczeniu urazów i stanów zapalnych tkanek. Surowiec jest nieco zapomniany, ale biorąc pod uwagę wiedzę opartą zarówno na tradycyjnym zastosowaniu, jak i na licznych badaniach, warto o nim przypomnieć. W przemyśle farmaceutycznym wykorzystywany jest głównie korzeń żywokostu.

Żywokost lekarski – skład chemiczny 

Korzeń żywokostu lekarskiego jest bogaty w substancje takie jak:  

• alantoina, 
• polisacharydy śluzowe, przede wszystkim fruktany i glukany, 
• fenolokwasy, np. rozmarynowy, kawowy, chlorogenowy, 
• aminokwasy,
• garbniki, 
• saponiny, 
• sole mineralne,  
• alkaloidy pirolizydynowe, np. lykospamina, symfetyna. 

Żywokost – właściwości

Żywokost stosuj wyłącznie zewnętrznie, np. w postaci maści z żywokostu, kremu, pasty. Jest też dostępny w formie suszu do zaparzania oraz sporządzania okładów i olejów.

Żywokost:

• przyspiesza gojenie ran, 
• przeciwdziała stanom zapalnym mięśni i stawów. 

Leczenie ran 

Właściwości gojące wynikają z dużej zawartości alantoiny – od 0,2% do 4%, w zależności od części rośliny. Substancja jest powszechnie stosowana w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. W celach przemysłowych pozyskuje się ją w sposób syntetyczny. Natomiast w żywokoście występuje naturalnie jako pochodna mocznika.

Maść z żywokostu stosuje się na otarcia naskórka, zasklepione rany bez strupa i blizn. Znacząco zmniejsza obszar uszkodzenia i skraca czas gojenia. Dodatkowo zmiękcza i wygładza naskórek. Regeneruje tkanki w odmrożeniach i lekkich oparzeniach.  

Dolegliwości układu kostno-szkieletowego 

Żywokost działa przeciwbólowo i przeciwobrzękowo. Jego właściwości przeciwzapalne są związane z obecnością kwasów fenolowych. 

Preparaty na bazie korzenia lub ziela żywokostu będą pomocne w przypadku: 

• złamań i pęknięć kości, 
• tępych urazów, takich jak: stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia, nadwyrężenia, 
• urazów przeciążeniowych mięśni, 
• reumatoidalnego zapalenia stawów, 
• zwyrodnienia stawu kolanowego (gonartroza), 
• rwy kulszowej, 
• bólu górnych i dolnych odcinków kręgosłupa, 
• bólu mięśni, 
• zapalenia ścięgien, 
• siniaków, 
• żylaków nóg i odbytu. 

Tradycyjne określenie „żywiciel kości” odnosi się do wytwarzania kostniny, czyli nowej tkanki potrzebnej do zrośnięcia złamanej kości, za które odpowiada alantoina. Z urazami kości wiąże się opuchlizna i ból tkanek miękkich. Właśnie te objawy są niwelowane poprzez działanie żywokostu.  

Stany chorobowe stawów, niezależnie od przyczyny, objawiają się bólem. Preparaty żywokostowe zmniejszają jego odczuwanie zarówno w ruchu, jak i spoczynku, poprawiając codzienne funkcjonowanie. Podobnie dzieje się w przypadku stanów zapalnych mięśni szkieletowych i ścięgien.

W przypadku żylaków surowiec zmniejsza obrzęk i poprawia stan naczyń żylnych, prowadząc do lepszego przepływu krwi i limfy. 

Żywokost lekarski – zastosowanie w kosmetyce 

Wyjątkowe właściwości żywokostu znalazły swoje zastosowanie w kosmetyce. Cenny jest przede wszystkim olej, który uzyskuje się przez połączenie alkoholowego wyciągu z korzenia z olejem nasion roślin oleistych, takich jak słonecznik i rzepak.  

Składniki czynne, poprawiające kondycję skóry i przepływ krwi, przyczyniają się do zwalczania cellulitu. Regularne stosowanie oleju żywokostowego na twarz wygładza zmarszczki. Ponadto łagodzi on stany zapalne skóry głowy. Jeżeli Twoje włosy są suche i zniszczone, wypróbuj olejowania. Żywokost nawilży je i wzmocni a dodatkowo będą mniej podatne na uszkodzenia.

Żywokost lekarski – właściwości toksyczne  

Surowiec zawiera alkaloidy pirolizydynowe. Są to substancje silnie szkodliwe, które wykazują działanie uszkadzające wątrobę. Wywołując zespół niedrożności zatokowej wątroby (SOS). Oprócz udowodnionej hepatotoksyczności związki te są rakotwórcze.  

Z tego powodu żywokostu nie stosuje się doustnie, a jedynie na skórę.  

Preparaty do użytku zewnętrznego są bezpieczne, ponieważ proces technologiczny pozwala na łatwe oddzielenie składników leczniczych od toksycznych. Dodatkowo pacjenci są chronieni normą zawartości alkaloidów w dawce dobowej farmaceutyków. Jej przekroczenie wydaje się niemożliwe ze względu na standardy produkcyjne i dawkowanie określane przez wytwórców.

Pamiętaj, że znajdujące się w sprzedaży suszony korzeń i ziele służą wyłącznie do sporządzania okładów z uzyskanych odwarów (poprzez gotowanie) lub naparów (poprzez zaparzanie). Nie pij ich.  

Żywokost lekarski – przeciwwskazania  

Żywokost można stosować tylko zewnętrznie na nieuszkodzoną skórę. Długość kuracji nie powinna przekraczać sześciu tygodni w ciągu roku. Preparatów z żywokostem nie zaleca się kobietom w ciąży i karmiącym oraz dzieciom do trzeciego roku życia.

Zdarza się, że wyciąg z żywokostu występuje jako jeden ze składników kosmetyków do pielęgnacji skóry dla młodszych dzieci. Ich stosowanie jest bezpieczne zgodnie z zaleceniami producenta.  

Zastosowanie żywokostu lekarskiego 

Żywokost lekarski dobrze się sprawdzi w walce z bólem w chorobach stawów o różnym podłożu. Jest naturalną alternatywą dla syntetycznych niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Przyda się również osobom aktywnym fizycznie, narażonym na zmęczenie oraz urazy mięśni i stawów. Można zastosować go po zdjęciu gipsu, by wspomóc regenerację tkanek.