Czy olej palmowy jest szkodliwy?

Jak pozyskuje się olej palmowy?

Ten olej roślinny pozyskiwany jest z mięsistych owoców palmy olejowej. Ze względu na swój czerwono-pomarańczowy odcień nierafinowany olej palmowy jest również znany jako czerwony olej palmowy. Olej stosowany w kuchni najczęściej jest pozbawiony koloru – wynika to z procesów rafinacji. Stan skupienia tłuszczu palmowego zależy od jego rodzaju i metody produkcji, może występować w postaci półstałej i ciekłej.  

Im więcej nasyconych kwasów tłuszczowych zawiera olej, tym większe prawdopodobieństwo, że będzie miał stały stan skupienia w temperaturze pokojowej.

W przypadku tłuszczów nienasyconych jest odwrotnie. Oleje zawierające wysoką zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych są płynne w temperaturze pokojowej. 

Rodzaje oleju palmowego 

• Olej palmowy z miąższu palmy – surowy olej palmowy koloru pomarańczowo-czerwonego. Zawiera witaminę E, sterole i karotenoidy, które odpowiadają za jego charakterystyczną barwę. Olej ten najczęściej poddawany jest procesowi rafinacji, w wyniku której traci kolor i część składników. Najczęściej rafinowany olej palmowy używany jest w kuchni.
• Olej palmowy z ziarna palmy – powstaje z pestki owocu palmowego, ma żółty kolor, przypomina olej kokosowy. 
• Olej palmowy utwardzony (częściowo uwodorniony) – występuje w postaci stałej, ma dużą odporność na wysoką temperaturę. W wyniku procesu uwodornienia uzyskuje się kwasy w konfiguracji trans, które mają negatywny wpływ na zdrowie. Kwasy trans nie powinny przekraczać 1% wartości energetycznej diety. 

Olej nierafinowany jest najbardziej wartościowym, bogatym w składniki mineralne produktem. Niestety ze względów ekonomicznych w przemyśle stosowane są oleje rafinowane i utwardzone, które są tanie i mają dłuższy termin przydatności. 

Olej palmowy jest najpopularniejszym olejem roślinnym na świecie. Jest często stosowany, zwłaszcza w krajach rozwijających się, do przygotowywania i smażenia potraw. Można go znaleźć w różnorodnych produktach spożywczych takich jak czekolady, ciasteczka, batony, chipsy, ciasta, lody, margaryny, jak również w kosmetykach, np. szminkach, szamponach, mydłach. W każdym z tych produktów może znaleźć się inny rodzaj tłuszczu palmowego, tj. z miąższu, ziarna lub częściowo uwodorniony. 

Czy olej palmowy jest rakotwórczy?

Olej palmowy to bogate źródło kwasu palmitynowego, jednak ma stosunkowo wysoką zawartość tłuszczów nasyconych w porównaniu z innymi olejami płynnymi. Zawiera około 34% tłuszczów nasyconych. Dla porównania oliwa z oliwek zawiera ich mniej aż o połowę.

Tłuszcze nasycone mają wpływ na zwiększone ryzyko chorób serca i innych poważnych problemów zdrowotnych.  

Przede wszystkim należy unikać utwardzonego tłuszczu palmowego, który jest bogaty w tłuszcze trans, uważane za najbardziej szkodliwe dla zdrowia. W przeszłości znacznie częściej stosowano je w żywności, np. w margarynie, potrawach smażonych i wypiekach. Tłuszcze trans podnoszą we krwi poziom lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) (potocznie nazywanych złym cholesterolem) i trójglicerydów, jednocześnie obniżając poziom lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL). W procesie rafinacji wydzielane są również potencjalnie rakotwórcze substancje.

Wpływ produkcji oleju palmowego na środowisko 

W celu produkcji oleju palmowego wycinane są połacie lasów deszczowych. Przekształcanie lasów tropikalnych w plantacje palm doprowadziło do znacznego wylesienia. Na szczęście niektórzy producenci są zaangażowani w ruchy na rzecz zrównoważonego rolnictwa, a Światowe Organizacje np. Roundtable on Sustainable Palm Oil, dokładają wszelkich starań, aby produkcja oleju palmowego odbywała się w sposób zrównoważony, z poszanowaniem środowiska i rdzennych mieszkańców.

Przeczytaj również:
Olej kokosowy – rafinowany czy nierafinowany?