Kifoza. Kiedy to powód do niepokoju? 

Kifoza – co to jest? 

Kifoza jest wypukłą krzywizną kręgosłupa. Razem z lordozą (krzywizną wklęsłą) kształtuje ona wygląd naszych pleców. Gdy patrzymy na nie z boku, widzimy charakterystyczny kształt litery „S”.

To, że mamy zakrzywiony kształt kręgosłupa, wynika z: 

• dwunożnej postawy ciała, 
• konieczności rozkładu sił biomechanicznych, które oddziałują na kręgosłup w ruchu i spoczynku.  

Kifoza fizjologicznie powinna występować w odcinku piersiowym i krzyżowym kręgosłupa. Zwłaszcza kifoza piersiowa pomaga nam utrzymać równowagę kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej. 

Kiedy noworodek przychodzi na świat, jego kręgosłup jest ukształtowany w jedną dużą kifozę. Następnie wraz z przyjmowaniem wyższych pozycji i nauką chodzenia kształtują się u niego ostateczne krzywizny kręgosłupa. Fizjologiczna kifoza w odcinku piersiowym wyodrębnia się, kiedy dziecko uczy się siadać. Jeśli nic nie zaburzy jej mechaniki, powinna taka pozostać przez całe życie. 

Kifoza – rodzaje 

Klasyfikację kifozy ustanowiło Scoliosis Research Society. Według tego towarzystwa fizjologiczna kifoza to taka, która tworzy gładki łuk w płaszczyźnie strzałkowej. Kąt jej odchylenia od osi (mierzony od Th5 do Th12) mieści się w przedziale od 20° do 45°. 

Możemy więc łatwo wywnioskować, że wszelkie zaburzenia łuku kifozy mogą predysponować do jego pogłębienia (hiperkifozy) lub spłycenia (hipokifozy).  

Pogłębiona kifoza 

Bardzo często w literaturze możemy zauważyć skrót myślowy dotyczący leczenia kifozy. Oczywiście autorzy mają tutaj na myśli leczenie kifozy pogłębionej. 

Kifoza może występować w jednym z dwóch wzorców anatomicznych: 

• okrągłym – klasyczny, najpopularniejszy duży łuk, 
• kątowym/ostrym – szczyt skrzywienia obejmuje niewielką liczbę łuków i może zakłócać pracę kręgosłupa. Jeśli kifoza kątowa będzie mieć niestabilny charakter, może prowokować objawy neurologiczne i wymagać leczenia chirurgicznego. 

Do czynników zwiększających ryzyko wystąpienia pogłębionej kifozy zaliczamy:  

• urazy i anomalie rozwojowe,  
• choroby zapalne i infekcje zakaźne,  
• choroby mięśniowe i nerwowo-mięśniowe,  
• porażenia mózgowe,  
• dystrofie mięśniowe,  
• przepukliny oponowo-rdzeniowe,  
• choroby tkanki łącznej,  
• operacje i nowotwory. 

Kifoza spłycona 

Kifoza spłycona to zniekształcenie kręgosłupa objawiające się zmniejszeniem łuku w odcinku piersiowym.  

Niektóre teorie powstawania skolioz mówią o tym, że w wyniku zaburzenia procesu równomiernego wzrostu przedniej i tylnej części kręgów dochodzi do ich rotacji oraz zmniejszenia kifozy piersiowej.  

Do zmniejszenia kifozy piersiowej może prowadzić również spędzanie powyżej 7 godzin dziennie w pozycji siedzącej przy niewystarczającej aktywności fizycznej (poniżej 150 min tygodniowo).  

Taka sytuacja prowadzi do zmniejszenia ruchomości stawów międzykręgowych w tym odcinku, a z czasem w wyniku przedłużającej się sztywności do spłycenia pleców. 

Kifoza szyjna 

Niekiedy w naszym ciele kifoza pojawia się tam, gdzie nie powinna istnieć. Takim przykładem jest kifoza szyjna. Stanowi ona poważne zniekształcenie i zaburzenie mechaniki kręgosłupa.  

Możemy się z nią zmagać w wyniku: 

• zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej,  
• urazu odcinka szyjnego kręgosłupa,  
• choroby nowotworowej czy reumatycznej. 

U osób z kifozą w odcinku szyjnym dochodzi do stałego skurczu mięśni w celu utrzymania wyprostowanej głowy. Możesz przez to odczuwać bóle szyi, głowy i karku. W wyniku zaburzonej mechaniki kręgosłupa dochodzi do przyspieszonego procesu degeneracji dysków. W związku z tym możesz cierpieć na problemy neurologiczne, a także trudności z widzeniem czy połykaniem. Aby skompensować to skrzywienie, kręgosłup często pogłębia lordozę lędźwiową. Może to prowadzić do bólów dolnego tułowia. 

Kifoza u dzieci 

Dzieci mogą zmagać się z pogłębioną kifozą wskutek spędzania wielu godzin w zgarbionej pozycji.  

Tzw. okrągłe plecy mogą też świadczyć o procesie chorobowym. Główną przyczyną pogłębionej kifozy u dzieci jest choroba Scheuermanna. Cierpi na nią ok. 4-8% dzieci. Znacznie częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek. Choroba Scheuermanna polega na deformacji kręgosłupa w kierunku nadmiernej kifozy w odcinku piersiowym (typ I) lub przejściu piersiowo-lędźwiowym (typ II).  

Nie znamy dokładnych przyczyn występowania tej choroby. Wiemy jedynie, że w procesie chorobowym dochodzi do zaburzenia wzrostu nasady kręgów i uszkodzenia płytek granicznych. Prowadzi to do zmiany kształtu kręgosłupa i jego dużej sztywności. Młodzież dotknięta chorobą Scheuermanna odczuwa rozlany ból w obszarze największego zgięcia. Nasila się on podczas ruchu lub dłuższego siedzenia. Osoby zdiagnozowane z typem II choroby cierpią na większe dolegliwości bólowe niż te z typem I. Ból zwykle zanika, gdy u dziecka zakończy się okres wzrostu kręgosłupa.  

W leczeniu stosujemy ćwiczenia rehabilitacyjne i wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe. W przypadku skrzywienia powyżej 50° leczenie uzupełnia noszenie gorsetu ekstensywnego przez całą dobę (min. 20 godzin dziennie).  

Wskazaniami do leczenia operacyjnego są: 

• gwałtowny, niekontrolowany rozwój choroby,  
• objawy neurologiczne, 
• skrzywienia powyżej 65°. 

Kifoza u dorosłych 

Do najczęstszych przyczyn rozwoju pogłębionej kifozy u dorosłych zaliczamy: 

• zabiegi operacyjne (najczęściej laminektomia),  
• urazy kręgosłupa, 
• choroby z grupy spondyloartropatii.  

Spondyloartropatie mogą spowodować u nas erozję kręgów i krążków międzykręgowych, zesztywnienie całego kręgosłupa (objaw kija bambusowego) i osteoporozę. W wyniku tych chorób możesz odczuwać ból całego kręgosłupa, ograniczoną ruchomość stawów i niewydolność oddechową. Dodatkowo Twój tułów może przybierać utrwaloną pozycję kifotyczną lub całkowicie wyprostowaną.  

Aby wyleczyć kifozę, przede wszystkim musisz wprowadzić więcej ruchu. Lekarz może także zadecydować o wprowadzeniu leczenia farmakologicznego. Gdy deformacja kręgosłupa utrudnia codziennie funkcjonowanie chorego, specjaliści rozważają leczenie operacyjne.

Kifoza – ćwiczenia na pogłębioną kifozę 

Ćwiczenia korygujące pogłębioną kifozę w odcinku piersiowym bazują na ruchu wyprostnym kręgosłupa i wzmocnieniu mięśni prostowników tułowia. Dodatkowo mają na celu otwarcie klatki piersiowej i poprawę wentylacji płuc.  

Przykładowe ćwiczenia: 

Ćwiczenie 1 

Pozycja wyjściowa: połóż się na plecach na dużym wałku/rollerze, zegnij kolana, oprzyj stopy, ręce ułóż w skrzydełka (odwiedź pod kątem 90° i zegnij w łokciach pod tym samym kątem, przedramiona skieruj do góry).  

Ruch: lekko unieś ramiona nad podłoże i wznieś do góry poprzez wyprost łokci (wyciskanie do góry). Następnie wróć do początkowej pozycji.  

Ilość: 3 serie x 10 powtórzeń 

Ćwiczenie 2 

Pozycja wyjściowa: usiądź na dużej piłce, ręce spleć na karku.  

Ruch: wykonaj przeprost tułowia na wdechu i wróć do pozycji wyjściowej na wydechu.  

Ilość: 3 serie x 10 powtórzeń. 

Ćwiczenie 3 

Pozycja wyjściowa: połóż się przodem, czoło oprzyj na poduszce, włóż małą piłkę pod klatką piersiową, ramiona ułóż w skrzydełka (j.w.).  

Ruch: ściągnij łopatki, wznieś ramiona nad podłoże, wyprostuj łokcie i wyciągnij ramiona na boki. Następnie wróć do pozycji wyjściowej.  

Ilość: 3 serie x 10 powtórzeń. 

Powyższe ćwiczenia są tylko przykładami. Pamiętaj, że nie mogą one zastąpić indywidualnie dobranej rehabilitacji. Przed ich wykonaniem skonsultuj się ze specjalistą. 

Przeczytaj również:
Czym jest lordoza? Rodzaje i rehabilitacja