Czy warto włączać do diety pyłek pszczeli?

Dynamiczny rozwój rynku suplementów diety oraz żywności funkcjonalnej w ostatnich latach spowodował wzrost popularności i dostępności różnorodnych produktów pszczelich. Odnotowuje się, że pszczeli pyłek kwiatowy jest obok miodu i propolisu, jednym z najczęściej spotykanych produktów pszczelich, które uważane są za żywność funkcjonalną o korzystnym wpływie na zdrowie ludzkiego organizmu.

Czym jest pyłek pszczeli? 

Pyłek pszczeli jest wysoce odżywczą naturalną mieszanką pyłków kwiatowych, która jest zbierana i przetwarzana przez pszczoły robotnice. Pszczoły lotne mieszają zebrany pyłek z kwiatów drzew i roślin zielnych z odrobiną śliny lub nektaru, następnie transportują go do ula z wykorzystaniem tylnych odnóży. Pozyskany i wysuszony pyłek pszczeli jest wartościowym surowcem dla przemysłu spożywczego, farmaceutycznego oraz kosmetycznego. Pyłek pszczeli jest najczęściej używany do produkcji:  

• żywności funkcjonalnej; 
• suplementów diety w formie granulatów, kapsułek lub tabletek;  
• napojów alkoholowych i wodnych ekstraktów. 

Z pyłku pszczelego wyizolowano dotychczas ponad 250 biologicznie aktywnych substancji pochodzenia roślinnego. Jednakże główna trudność w stosowaniu pyłku pszczelego we współczesnej fitomedycynie (ziołolecznictwie) wiąże się z dużym zróżnicowaniem składu gatunkowego, ponieważ te różnice mogą w istotny sposób wpływać zarówno na właściwości pyłku pszczelego, jak i jego aktywność biologiczną, a tym samym na efekty terapeutyczne.  

Jakie bioaktywne związki naturalnie występują w pyłku pszczelim? 

Pyłek pszczeli może zawierać nawet 250 różnych substancji chemicznych. Jego skład chemiczny może różnić się w zależności od rodzaju roślin, z których jest pozyskiwany, pory roku czy strefy klimatycznej. W pyłku pszczelim można znaleźć takie składniki, jak:

• cukry – stanowiące około 33,7% pyłku, np. fruktoza, glukoza, maltoza, sacharoza, trehaloza;
• białka – występujące w ilości około 23,9%, np. albuminy, globuliny, prolaminy czy glutereliny;
• aminokwasy – w ilości około 17,6%. W pyłku pszczelim znajduje się 18 z 20 proteogennych aminokwasów;
• enzymy ze śliny pszczół;
• sterole roślinne;
• związki fenolowe;
• witaminy – zarówno rozpuszczalne, jak i nierozpuszczalne w wodzie;
• biopierwiastki;
• błonnik.

Jakie potencjalne właściwości biologiczne wykazuje pyłek pszczeli? 

• Przeciwutleniające – badania wykazały, że pyłek wspomaga usuwanie wolnych rodników z komórek.
• Przeciwzapalne – siłę działania pyłku pszczelego porównuje się do leków przeciwzapalnych, takich jak indometacyna czy naproksen. Pyłek hamuje aktywność enzymów, które są odpowiedzialne za powstawanie mediatorów procesu zapalnego w tkankach.
• Przeciwmiażdżycowe – badania wskazują, że stosowanie pyłku pszczelego obniża poziom cholesterolu całkowitego, triglicerydów, oraz frakcji LDL cholesterolu.
• Przeciwdrobnoustrojowe – wyciągi etanolowe pyłku pszczelego wykazują działanie na bakterie patogenne dla człowieka oraz grzyby drożdżoidalne.
• Hepatoprotekcyjne, odtruwające – stosowanie pyłku kwiatowego może przyczynić się do obniżenia poziomu enzymów wątrobowych i bilirubiny, zabezpiecza komórki wątroby przed negatywnym wpływem różnych toksyn.
• Adaptogenne – pyłek pszczeli podwyższa odporność organizmu na obciążające czynniki zewnętrzne, np. aktywność fizyczna, stany wzmożonej koncentracji oraz poprawia funkcjonowanie mózgu, wspomaga uczenie się i procesy zapamiętywania.
• Przeciwalergiczne – ekstrakty wodne i etanolowe pyłku pszczelego wykazują zdolność do hamowania degranulacji mastocytów.
• Przeciwzakrzepowe – pyłek poprawia mikrokrążenie oraz nasila aktywność fibrynolityczną, czyli rozpuszczanie skrzepów krwi w naczyniach oraz zapobiega zlepianiu płytek krwi.
• Odżywcze – dzięki wysokiej zawartości składników mineralnych oraz witamin, pyłek pszczeli jest polecany osobom, które mają zmniejszony apetyt lub chorują na choroby przewlekłe. Pyłek pszczeli można także wprowadzić do diety sportowców, osób bardzo aktywnych.
• Przeciwcukrzycowe – pyłek pszczeli zawiera inozytol, który uwrażliwia tkanki na działanie insuliny.
• Immunostymulujące – wysoka zawartość witamin, np. C, grupy B, wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
• Przeciwnowotworowe – badania wskazują, że spożywanie pyłku pszczelego może przyczynić się do zmniejszenia przerostu gruczołu krokowego oraz obniżenia poziomu białych krwinek w białaczce.
• Hormonalne – dzięki zawartości fitosteroli roślinnych, takich jak beta-sitosterol, kampesterol, pyłek pszczeli wykazuje działanie estrogenne, dzięki czemu może być wykorzystywany w łagodzeniu objawów menopauzy.

W jakich dolegliwościach zdrowotnych najczęściej wykorzystuje się pszczeli pyłek kwiatowy? 

Pyłek pszczeli, dzięki swoim szerokim właściwościom, może być wykorzystywany pomocniczo przy takich schorzeniach jak:

• przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego – może łagodzić stan zapalny; 
• łagodny przerost gruczołu krokowego – może hamować wzrost komórek tkanki stercza; 
• menopauza – może łagodzić objawy menopauzy; 
• miażdżyca – sprzyja zmniejszeniu stężenia lipidów we krwi (cholesterolu całkowitego i LDL) oraz zwiększeniu rozkurczu naczyń wieńcowych; 
• choroby górnych dróg oddechowych – może skracać czas leczenia zakażenia; 
• niedożywienie – sprzyja uzupełnieniu składników odżywczych oraz pobudza apetyt; 
• stres i przemęczenie psychofizyczne – może łagodzić objawy i poprawiać funkcje poznawcze. 

Jak dawkować pszczeli pyłek kwiatowy? 

• Dorośli: od 20 do 35 g dziennie, najlepiej z rana na czczo. Pyłek pszczeli w postaci granulatu warto zmielić w młynku i starannie wymieszać z wodą lub świeżo wyciskanym sokiem owocowym (np. cytrynowym), następnie odstawić na kilka godzin pod przykryciem. Profilaktycznie przez kilka miesięcy (np. w okresie jesienno-zimowym) należy przyjmować niższy zakres, natomiast w celach terapeutycznych przez jeden miesiąc zaleca się stosować górny zakres dawkowania.  
• Dzieci w wieku 10-15 lat: połowa dawki przeznaczonej dla dorosłych. 
• Dzieci do 10. roku życia: 1/3 dawki przeznaczonej dla dorosłych. 

Po zakończeniu stosowania w wysokich dawkach warto zrobić trzymiesięczną przerwę. W przypadku przyjmowania wybranych suplementów diety należy taki preparat stosować zgodnie z zaleceniami producenta. 

Czy stosowanie pyłku pszczelego jest bezpieczne? 

Granulowany pyłek pszczeli oraz suplementy diety go zawierające są bezpieczne do spożycia dla ludzi. Jednak osoby z reakcją alergiczną na pyłki roślin lub użądlenia owadów błonkoskrzydłych (w tym jad pszczoły), kobiety ciężarne oraz karmiące piersią, a także osoby przyjmujące leki rozrzedzające krew (np. zawierające w składzie warfarynę) powinny unikać włączania do diety pyłku pszczelego. 

Przeczytaj również:
Miód: jakie ma znaczenie w kosmetologii i lecznictwie?