Olej kokosowy a cholesterol – czy warto go stosować?

Olej kokosowy – jakie ma właściwości? 

Olej kokosowy jest popularnym tłuszczem jadalnym pozyskiwanym z miąższu dojrzałych orzechów kokosowych. Dwa główne rodzaje oleju kokosowego – olej z kopry (wysuszonego miąższu nasion palmy kokosowej) i olej kokosowy z pierwszego tłoczenia (virgin) mają podobny profil kwasów tłuszczowych, jednak ten drugi zawiera większe ilości bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus plantarum i Lactobacillus paracasei) oraz związków biologicznie aktywnych o właściwościach antyoksydacyjnych, takich jak witamina E oraz polifenole. Ze względu na obecność bakterii kwasu mlekowego produkujących bakteriocyny (substancje o działaniu bakteriobójczym) nierafinowany olej kokosowy podawany miejscowo może wykazywać właściwości przeciwdrobnoustrojowe.

Czy olej kokosowy jest zdrowy? 

Fakt, że regularna konsumpcja oleju kokosowego przyczynia się do wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego nie wydaje się obecnie wysoce kontrowersyjny, ponieważ wysoka zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych zwiększa stężenie lipoprotein frakcji LDL we krwi, potocznie nazywanych złym cholesterolem. Przewlekle podwyższony poziom lipoprotein o niskiej gęstości LDL jest główną przyczyną rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych, gdyż transportują one cholesterol z wątroby do ścian tętnic i powodują niedrożność naczynia oraz miejscowy stan zapalny. Niektóre dowody potwierdzają natomiast możliwość miejscowego zastosowania oleju kokosowego w profilaktyce i wspomaganiu leczenia atopowego zapalenia skóry. Istnieją również pewne przesłanki pozwalające sądzić, że płukanie jamy ustnej olejem kokosowym może mieć korzystny wpływ na poprawę zdrowia jamy ustnej i zapobieganie próchnicy zębów, choć wymagane są dalsze badania. Produkty otrzymywane z oleju kokosowego mogą być również przydatne w zapobieganiu uszkodzeniom włosów spowodowanym utratą białka podczas zabiegów pielęgnacyjnych i ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe, jednak potrzeba więcej badań, aby potwierdzić ten efekt. 

W jakich produktach znajdziemy olej kokosowy? 

Olej kokosowy jest obecnie powszechnie dostępny w sklepach zarówno w wersji rafinowanej (pozbawionej specyficznego smaku i zapachu kokosa), jak i nierafinowanej, tłoczonej na zimno (extra virgin) z zachowaniem naturalnego smaku i zapachu orzecha kokosowego. Poza tym w ostatnich latach olej kokosowy jest coraz częściej dodawany przez producentów żywności do rozmaitych produktów spożywczych w celu zastąpienia owianego złą sławą oleju palmowego. Olej kokosowy znajdziemy w: 

• mleku modyfikowanym, 
• margarynie, 
• ciastkach, 
• wafelkach, 
• batonach, 
• pralinach, 
• czekoladzie nadziewanej, 
• cukierkach, 
• kremowych sosach do dań obiadowych, 
• kremach do smarowania pieczywa, 
• wegańskich odpowiednikach tradycyjnego sera otrzymywanego z mleka krowiego lub innych zwierząt kopytnych. 

Olej kokosowy i jego wpływ na cholesterol 

Najnowsze doniesienia naukowe jednoznacznie wskazują, że olej kokosowy w porównaniu do olejów roślinnych zasobnych w jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe (np. olej rzepakowy, słonecznikowy, krokoszowy, oliwa z oliwek) znacznie zwiększa stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL i frakcji HDL. Dowody naukowe pokazują zatem, że olej kokosowy ma niekorzystny wpływ na parametry lipidogramu (tj. cholesterol całkowity i LDL), które są związane z niższym ryzykiem pojawienia się chorób sercowo-naczyniowych. Choć spożycie oleju kokosowego zwiększa stężenie lipoprotein frakcji HDL (tzw. dobrego cholesterolu), to negatywny efekt ma tutaj większe znaczenie. Według stanowiska Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego olej kokosowy nie powinien być postrzegany jako zdrowy tłuszcz roślinny, który zmniejsza ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych. Ograniczenie spożycia oleju kokosowego jest uzasadnione ze względu na wysoką zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych (około 90%). 

Czy można stosować olej kokosowy przy wysokim cholesterolu? 

Częste spożywanie oleju kokosowego może być jednym z czynników ryzyka rozwoju schorzeń układu krążenia ze względu na jego niekorzystny wpływ na profil lipidowy krwi. Pacjentom z podwyższonym stężeniem cholesterolu całkowitego i LDL we krwi zaleca się całkowite zrezygnowanie ze spożycia oleju kokosowego i palmowego na rzecz nietropikalnych tłuszczów roślinnych, takich jak oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia, olej rzepakowy tłoczony na zimno, wysokiej jakości margaryna miękka, hummus oraz niesolone i niesłodzone orzechy, migdały, pestki i nasiona.  

Podsumowanie 

• Olej kokosowy znacznie zwiększa poziom cholesterolu całkowitego, LDL i HDL w osoczu krwi, natomiast nie ma wpływu na stężenie trójglicerydów, glukozy na czczo i markerów stanu zapalnego (CRP) oraz masę ciała i zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie w porównaniu z nietropikalnymi olejami roślinnymi. 
• W świetle aktualnych badań naukowych olej kokosowy może być postrzegany jako jeden z najbardziej szkodliwych tłuszczów kuchennych, który zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. 
• Zastąpienie oleju kokosowego nietropikalnymi olejami roślinnymi (np. oliwą z oliwek z pierwszego tłoczenia lub olejem rzepakowym tłoczonym na zimno), bogatymi w jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, przyniesie szereg korzyści zdrowotnych. 

Przeczytaj również:
Cholesterol LDL – jak obniżyć podwyższony „zły cholesterol”?