Owady jadalne. Czy na pewno są bezpieczne?

Owady – które gatunki są jadalne? 

Do najpopularniejszych gatunków owadów jadalnych należą:  

• świerszcz,  
• afrykański wołek palmowy,  
• jedwabnik morwowy, 
• gąsienica mopana.  

W 2021 roku Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) wydał pozytywną opinię na temat bezpieczeństwa suszonej larwy mącznika żółtego Tenebrio mellitus, Locusta migratoria i Acheta domesticus jako nowego rodzaju żywności. 

Owady jadalne – jakie mają wartości odżywcze? 

Insekty mogą być odżywcze. Zależy to od wielu czynników takich jak gatunek, stadium rozwojowe owada czy sposób chowu.  

Wartość energetyczna owadów jadalnych waha się od 89 do 1272 kcal na 100 g suchej masy i zależy głównie od zawartości tłuszczu. Owady zawierają średnio od 10 do 60% tłuszczu w suchej masie i jest ona wyższa w stadiach larwalnych niż u dorosłych osobników. Tłuszcz występuje w owadach w postaci triacylogliceroli, fosfolipidów oraz cholesterolu.  

Owady jadalne są również bogate w aminokwasy – szczególnie w duże ilości fenyloalaniny i tyrozyny. Część z nich zawiera też lizynę, tryptofan i treoninę, których niedobór występuje w niektórych białkach zbóż.  

Jedną z największych zalet insektów jest wysoka zawartość białka.  

Przykładem są świerszcze, które zawierają ok. 62% w suchej masie tego makroskładnika. Średnią zawartość białka dla pozostałych gatunków ocenia się w zakresie od 13 do 77% w suchej masie. Jego strawność wynosi od 76 do 96%. Co ciekawe, wartości te są średnio tylko nieco mniejsze niż wartości dla białka jaj (95%) czy wołowiny (98%), a nawet wyższe w porównaniu do wielu białek roślinnych – pod warunkiem usunięcia z insektów chityny. 

Jedzenie owadów może dostarczyć znacznej ilości błonnika w postaci frakcji nierozpuszczalnej.  

Są one także cennym źródłem składników mineralnych takich jak: 

• żelazo,  
• cynk,  
• potas,  
• sód,  
• wapń,  
• fosfor,  
• magnez,  
• mangan,  
• selen, 
• miedź.  

Przykładem mogą być tutaj świerszcze, wołek palmowy czy pasikonik. Niestety przyswajalność składników mineralnych może być ograniczona ze względu na obecność chityny. 

Larwy chrząszcza mącznikowego, świerszcz domowy, niektóre gąsienice motyli czy warchlak palmowy zawierają wiele witamin z grupy B oraz śladowe ilości witaminy A, C i E.  

Pamiętajmy, że zawartość witamin i składników mineralnych w dzikich owadach jadalnych jest sezonowa. Ponadto w ich składzie znajdują się różne związki bioaktywne o potencjalnym działaniu zdrowotnym. 

Czy jedzenie robaków jest bezpieczne? 

Mimo wielu cennych składników obecnych w owadach ich spożycie może nieść ze sobą pewne zagrożenia. Owady jadalne traktuje się jako alternatywne źródło białka dla ludzi i zwierząt. Jednak to właśnie one stanowią odpowiednie środowisko dla mikroorganizmów, a samo gotowanie i obróbka termiczna nie pomogą w pełni uniknąć zakażenia różnymi patogenami.  

Niektóre gatunki owadów mogą również przenosić choroby zakaźne, powodować alergie (w tym alergie krzyżowe) i zawierać substancje toksyczne, m.in. metale ciężkie (kadm, ołów, rtęć) czy pozostałości pestycydów.  

Włączenie insektów do normalnej diety wymaga określonych warunków ich hodowli oraz monitorowania ich składu. Potrzebujemy też większej liczby badań, żeby w pełni móc wdrożyć owady jadalne jako żywność w krajach Unii Europejskiej. 

Owady do jedzenia – w jakich produktach je znajdziemy? 

Owady to popularne przekąski w Azji (Chiny, Japonia, Tajlandia, Wietnam) oraz w krajach Afryki i Ameryki Południowej. Najczęściej smaży się je w głębokim tłuszczu z dodatkiem przypraw, gotuje lub piecze.  

Coraz częściej jadają je także mieszkańcy USA. Produkuje się z nich słodycze (np. lizaki z zatopionymi owadami, batony proteinowe) i słone przekąski (np. chipsy). Niektóre firmy oferują insekty w formie przetworzonej, np. mąkę z robaków, larwy mrożone lub w zalewie, suszone świerszcze, pasty warzywne z dodatkiem świerszczy czy owsianki z robakami.  

Od dawna do produkcji żywności wykorzystuje się barwnik z robaków (E120), znany pod nazwą koszenila bądź karmin. Znajdziemy go np. w żelkach, dżemach czy napojach.  

Wkrótce w sklepach krajów UE ma się pojawić mąka ze świerszczy domowych. Produkt ten może być składnikiem makaronów, pieczywa, paluszków, ciastek czy pizzy.  

Żywność otrzymana z owadów musi być odpowiednio oznakowana. 

Badania pokazują, że owady jadalne mogą być alternatywnym źródłem białka w diecie ludzi i zwierząt. Są one popularnym przysmakiem w Afryce, Azji i Ameryce Łacińskiej. W większości krajów europejskich ich spożycie jest bardzo niskie. Mogą być one ciekawym elementem wzbogacającym żywność, natomiast nie stanowią podstaw naszej diety. Pamiętajmy, by wybierać tylko te pochodzące ze sprawdzonych źródeł.