Postbiotyki. Jakie mają właściwości?

Termin postbiotyków jest stosunkowo nowy. Został wprowadzony w 2008 r., by odróżnić żywe mikroorganizmy od martwych komórek bakterii oraz ich metabolitów. Wywierają one bezpośredni lub pośredni korzystny wpływ na organizm. Do postbiotyków zalicza się między innymi peptydy (np. bakteriocyny), witaminy, krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, enzymy, lipopolisacharydy, egzopolisacharydy oraz nukleotydy.

Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) 

Są produktem fermentacji polisacharydów roślinnych przez bakterie jelitowe. Kwas masłowy wraz z kwasami propionowym i octowym stanowią 83% wszystkich krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w jelicie. Kwas masłowy jest źródłem energii dla komórek jelitowych, stymuluje wzrost nabłonka jelita cienkiego, sprzyjając jego regeneracji, wykazuje działanie przeciwzapalne oraz uszczelniające jelita, zwiększając tolerancję pokarmową. Pobudza do wzrostu fizjologiczną florę bakteryjną, zmniejszając rozwój gatunku E.coli, Salmonella, Campylobacter.  

Jedząc codziennie dużą ilość błonnika oraz skrobi opornej, dostarczamy substraty do produkcji SCFA w jelicie. Szczególnie warto zwrócić uwagę na pełnoziarniste produkty, płatki owsiane, grube kasze, orzechy, brązowy ryż, warzywa i owoce.

Kwas masłowy występuje popularnie w produktach będących żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego w postaci maślanu sodu, gdzie znajduje zastosowanie m.in. w łagodzeniu objawów zespołu jelita nadwrażliwego (IBS), w przewlekłych zaparciach i biegunkach oraz w zaburzeniach fizjologicznej flory bakteryjnej. 

Bezkomórkowe supernatanty 

Zawierają metabolity wytwarzane przez bakterie, uzyskiwane przez odwirowanie i przefiltrowanie mikroorganizmów. Supernatanty Lactobacillus acidophilus i Lactobacillus casei  działają przeciwzapalnie i przeciwutleniająco na komórki nabłonka jelit. Zmniejszają wydzielanie czynnika martwicy nowotworów TNF-α, a zwiększają wydzielanie przeciwzapalnej interleukiny-10. Badania wykazały również, że supernatanty pozyskane z L.casei i Lactobacillus rhamnosus GG mogą zapobiegać rozwojowi raka okrężnicy. 

Istnieją również dowody na korzystne działanie supernatantów pochodzących z kultur drożdży. W szczególności z Saccharomyces cerevisiae i Saccharomyces boulardii, które mogą znaleźć zastosowanie w regulacji perystaltyki jelit. 

Bakteriocyny 

W ostatnich latach szczególne zainteresowanie budzą peptydy o działaniu przeciwbakteryjnym, które odpowiadają za hamowanie rozwoju patogenów. W głównej mierze badania dotyczą gatunku Lactobacillus oraz innych bakterii fermentacji mlekowej.

Bakteriocyny w dużej mierze są podobne do antybiotyków, ale mają przy tym dużo zalet, m.in. nie są toksyczne dla komórek organizmu. Wykorzystywane są również jako konserwanty w przemyśle spożywczym. 

Egzopolisacharydy (EPS) 

Działają przeciwwrzodowo, przeciwstarzeniowo, chronią serce i zapobiegają cukrzycy. Kefiran produkowany przez  Lactobacillus kefiranofaciens korzystnie wpływa na profil lipidowy.  

Mleko matki i niektóre produkty spożywcze (kiszonki, jogurty) są naturalnie bogate w postbiotyki. Są również wykorzystywane jako składnik suplementów diety czy dodatek do żywności, m.in. do mleka modyfikowanego dla niemowląt.

Przeczytaj również:
Probiotyki. To musisz wiedzieć!