Jak bezpiecznie przyjmować leki?

O jakiej porze przyjmować leki?

Tutaj koniecznie należy zapoznać się z ulotką. Są preparaty, które wykazują skuteczność jedynie wtedy, gdy zażywa się je o odpowiedniej porze, ale również takie, na które nie ma to najmniejszego wpływu. Zależy to od aktywności naszego organizmu. Rano wzrasta ciśnienie krwi, przemiana materii i intensywniej pracują gruczoły hormonalne. Po południu mocniejszą aktywność wykazuje układ pokarmowy, wydzielane jest więcej soków trawiennych, a wieczorem większość procesów ulega spowolnieniu, a organizm nastawia się na regenerację. Z rana zaleca się przyjmowanie hormonów tarczycy, leków moczopędnych, na nadciśnienie, osteoporozę, niektórych antydepresyjnych i przeciwzakrzepowych. Wieczorem należy stosować statyny (leki na cholesterol), środki przeciwalergiczne, przeciwastmatyczne, uspokajające, nasenne. Bardzo pomocna w zachowaniu odpowiedniego czasu zażywania leków może być kasetka z podziałem na pory dnia.

Na pusty żołądek, z posiłkiem czy po nim?

Istnieje grupa leków, która wymaga zażywania na czczo. Oznacza to, że powinny być przyjęte najlepiej po przebudzeniu, popite niewielką ilością wody, co najmniej na pół godziny przed śniadaniem. Są to substancje, które bardzo trudno wchłaniają się z przewodu pokarmowego. Spożyty posiłek może jeszcze bardziej ten proces utrudniać, a nawet całkowicie zablokować. Są to hormony tarczycy, niektóre antybiotyki, leki przeciw osteoporozie, refluksowi i nadkwaśności. Preparaty z żelazem najlepiej wchłaniają się zażywane pomiędzy posiłkami. Natomiast na pusty żołądek nie powinno się brać większości leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, ze względu na ryzyko podrażnienia lub uszkodzenia śluzówki żołądka. Witaminy i preparaty z cynkiem mogą natomiast spowodować mdłości.

Czym popijać leki?

W ulotkach najczęściej zawarta jest informacja o popiciu odpowiednią ilością płynu, bez wskazówek jaki to ma być płyn i w jakiej objętości. Najlepszym środkiem jest niskozmineralizowana woda niegazowana o temperaturze pokojowej. Idealna jest zwykła przegotowana i ostudzona woda. Niektóre preparaty wymagają wypicia większej ilości, inne zaś jak najmniejszej. Najczęściej jest to 200 ml. Płyn wspomaga rozpad tabletki i przyspiesza jej działanie.

Nie wolno w żadnym wypadku zapijać leków kawą lub herbatą, zwłaszcza gorącą. Napoje te zawierają składniki, które mogą wchodzić w interakcje z substancjami leczniczymi, co może skutkować osłabieniem ich działania albo nasileniem niepożądanych skutków ubocznych. Herbata ze względu na zawartość taniny hamuje wchłanianie żelaza, a kofeina występująca w kawie może wzmocnić lub osłabić efektywność leku.

Mleko bardzo niekorzystnie wpływa na przyswajalność substancji leczniczych ze względu na obecność wapnia. Dotyczy to zwłaszcza antybiotyków (np. tetracyklin), które mogą zostać całkowicie pozbawione działania. Zmniejsza ono również drastycznie kwaśność w żołądku, co prowadzi do przedwczesnego rozpadu tabletek dojelitowych.

Kolejnym bardzo niebezpiecznym napojem może okazać się sok grejpfrutowy, który blokuje enzymy metabolizujące niektóre leki. Powoduje to znaczny wzrost ich stężenia we krwi, co może prowadzić do zatrucia. Niestety, większość farmaceutyków wchodzi w interakcje z tym sokiem, dlatego najlepiej pić go jak najrzadziej albo zachować przynajmniej czterogodzinny odstęp czasu.

Najgorsze w konsekwencjach może być popijanie leków alkoholem, który zaburza procesy ich wchłaniania i wydalania, nasila toksyczność dla wątroby, a nawet może spowodować jej marskość. Osłabia on działanie antybiotyków, przez co terapia staje się bezskuteczna. Nasilają działanie sedatywne preparatów antyhistaminowych, antydepresyjnych, uspokajających. Lista konsekwencji łączenia leków z alkoholem jest bardzo długa i niepokojąca. Tabletki zawsze należy połykać w całości, nie wolno ich rozgryzać, dzielić, rozkruszać, jeżeli posiadają specjalną otoczkę, bez przedziałki. Służy ona maskowaniu nieprzyjemnego smaku, ułatwia połykanie, chroni szkliwo zębów przed uszkodzeniem.

Przyjmowanie kilku leków jednocześnie

Niejednokrotnie zdarza się, że jesteśmy zmuszeni zażywać kilka preparatów w tym samym czasie. Lekarz, który zaordynował nam to leczenie powinien być poinformowany o wszystkich lekach i suplementach, które przyjmujemy. Często zdarza się, że pacjent ma wypisany na receptach od różnych lekarzy ten sam lek, ale pod inną nazwą handlową, albo preparaty wzajemnie znoszące swoje działanie. Dlatego niezmiernie istotne jest to, aby podczas wizyty informować lekarza o naszych chorobach i historii ich leczenia. Wbrew pozorom, suplementy diety, leki dostępne bez recepty i te z przepisu lekarza mogą mieć ogromny wpływ na wzajemne wchłanianie, metabolizm i efekt leczniczy. W razie jakichkolwiek wątpliwości można podejść do apteki, gdzie farmaceuta wskaże odpowiedni schemat dawkowania z zachowaniem odstępów pomiędzy poszczególnymi preparatami, posiłkami, ostrzeże przed interakcjami, skutkami ubocznymi oraz wyeliminuje te o podobnych mechanizmach działania. 

Działania niepożądane

W każdym przypadku, kiedy dane jest nam przyjąć nowy lek, należy zapoznać się z jego ewentualnymi skutkami ubocznymi. Jednak to, że wymieniona może być ich cała lista, nie oznacza że muszą one u nas się pojawić. Dokładne przestudiowanie ulotki może uchronić przed wieloma błędami, które mogłyby się przyczynić do wystąpienia działań niepożądanych. Na przykład nie wolno eksponować się na słońce po zażyciu pewnych leków, zawierających hormony, retinoidy, niektóre antybiotyki, przeciwzakrzepowe, przeciwbólowe i przeciwzapalne oraz po zastosowaniu przeciwtrądzikowych maści dermatologicznych. Po niektórych farmaceutykach nie wolno zaś prowadzić samochodu, ze względu na działanie sedatywne i zawroty głowy. Należy pamiętać, aby każde niepokojące objawy niezwłocznie zgłosić lekarzowi.

Jak długo należy przyjmować leki?

Odpowiednia długość terapii jest bardzo istotnym czynnikiem gwarantującym jej skuteczność. Niestety często zdarza się, że pacjenci odstawiają lek jak tylko odczują poprawę. Jest to drastyczny błąd, zwłaszcza podczas antybiotykoterapii, bo wówczas infekcja może wrócić z jeszcze większą siłą. Gdy zapomnimy przyjąć dawkę leku, należy zrobić to jak najszybciej, a kolejną zażyć, licząc czas od momentu przyjęcia poprzedniej. Nie wolno na własną rękę odstawiać leczenia przewlekłego, na przykład na nadciśnienie, przeciwzakrzepowego, na cholesterol. Bardzo ważna jest systematyczność, co pozwala na utrzymanie odpowiedniego stężenia leku we krwi. Pamiętaj, aby stosować leki rozważnie i czytać załączone ulotki. Jeżeli masz wątpliwości lub pytania dotyczące stosowania preparatu, skontaktuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż tylko w ten sposób nie zaszkodzisz swojemu zdrowiu.