Karmienie piersią – wszystko, co musisz wiedzieć 

Dlaczego do karmienia piersią warto się przygotować? 

Początek przygody z karmieniem piersią to z jednej strony burza emocji i wykorzystanie naturalnych instynktów matki i dziecka, a z drugiej zmęczenie fizyczne i psychiczne, stres i zagubienie. Udowodniono, że pozytywne nastawienie zwiększa prawdopodobieństwo skutecznego karmienia wyłącznie piersią przez kilka miesięcy po porodzie. Warto zatem zapoznać się z opiniami osób propagujących karmienie piersią, porozmawiać z koleżanką, która dobrze wspomina ten okres, ale także włączyć najbliższych w etap przygotowań. Przekonanie, że kobieta chce karmić piersią, pomoże pokonać ewentualne trudności. 

Do karmienia piersią powinien się także przygotować ojciec dziecka. W tym okresie świeżo upieczona mama może potrzebować dużo wsparcia. Nocne karmienie i energia potrzebna do produkcji mleka są męczące, dlatego tata dziecka również powinien się zaangażować. Może na przykład podać Ci dziecko do łóżka, przygotować dla Ciebie zdrowe przekąski czy zimny okład na piersi. Oczywiście niezmiernie ważne jest także wsparcie emocjonalne, które pomaga przetrwać chwile zwątpienia. 

Dlaczego warto karmić piersią? 

Wiele kobiet zadaje sobie pytanie, w jaki sposób karmienie piersią pomaga budować więź z dzieckiem. Podczas karmienia piersią u kobiet wydziela się oksytocyna, zwana hormonem przywiązania. Z badań naukowych wynika, że kobiety karmiące swoje dzieci piersią miały z nimi nieco lepsze relacje niż kobiety, które tego nie robiły. Warto przy tym zaznaczyć, że oksytocynę można wytworzyć także poprzez kontakt skóra do skóry i bycie blisko z maluszkiem. Zatem brak karmienia piersią nie oznacza gorszych relacji z dzieckiem. 

Przeprowadzone do tej pory badania nie potwierdzają, ale też nie zaprzeczają istnieniu wyjątkowej więzi związanej z karmieniem piersią. Na chwilę obecną brak więc naukowych dowodów, a propagowanie takiego przekonania może wywoływać poczucie winy u kobiet, które z różnych przyczyn nie mogą karmić piersią swojego dziecka. 

Niezaprzeczalnym dowodem jest natomiast fakt, że mleko kobiece wspomaga odporność niemowlaków i rozwój ich układu immunologicznego. Znajdują się w nim cząsteczki o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym, przeciwgrzybicznym i antyoksydacyjnym. Mleko mamy nie tylko odżywia i nawadnia, ale także pomaga walczyć z infekcjami i działa przeciwbólowo. Daje maluszkowi ukojenie, poczucie bezpieczeństwa i bliskość, której dzieci tak bardzo potrzebują. 

Pierwsze karmienie po porodzie 

Breast crawl 

Breast crawl to naturalny, instynktowny odruch noworodka, który położony na brzuchu mamy, samodzielnie dopełza do brodawki sutkowej i zaczyna ją ssać. Badania wskazują, że jest to doskonały sposób na rozpoczęcie laktacji, dlatego warto pilnować, by dziecko mogło przebywać z mamą w kontakcie skóra do skóry w pierwszej godzinie życia (tzw. golden hour). Wędrówka do piersi rozpoczyna się około 30. minuty życia maluszka. Dziecko wykorzystuje wtedy przede wszystkim zmysł smaku i zapachu, ale także dotyk, wzrok i słuch. Dotykanie rączkami i buzią brodawki stymuluje wyrzut oksytocyny do krwi i przygotowuje brodawkę do karmienia. Między 30. a 60. minutą życia maluszek rozpoczyna ssanie piersi. 

Korzyści z wczesnej inicjacji laktacji w połączeniu z breast crawl: 

• utrzymanie stabilnej temperatury ciała maluszka, 
• dziecko zużywa mniej energii i ma niższy ubytek masy ciała po narodzinach, 
• noworodek jest częściej karmiony, 
• dziecko od początku zdobywa umiejętności pozwalające na efektywny pobór pokarmu, a mama nabiera pewności siebie, 
• pierwsze posiłki to tzw. siara bogata w przeciwciała, 
• dziecko uzyskuje ochronę przeciwko infekcjom dzięki temu, że jego skóra i przewód pokarmowy kolonizuje flora bakteryjna mamy, 
• przyspieszone oddanie smółki, co ma wpływ na zmniejszenie żółtaczki fizjologicznej, 
• zmniejszone ryzyko hipoglikemii noworodkowej, 
• ssanie piersi przyspiesza poród łożyska i obkurczanie się macicy. 

Inicjacja laktacji w ciągu pierwszej godziny życia dziecka wskazuje na wyższy wskaźnik karmienia piersią w późniejszych tygodniach i miesiącach. Przez inicjację rozumie się karmienie piersią lub odciąganie mleka laktatorem. 

Pierwsze karmienie po cesarskim cięciu 

Większość porodów drogą cesarskiego cięcia wykonuje się w znieczuleniu zewnątrzoponowym, co pozwala mamie na świadome uczestnictwo w porodzie. Różnice w pierwszych chwilach z maluszkiem będą spowodowane brakiem możliwości przystawienia maluszka do piersi zaraz po porodzie oraz okolicznościami związanymi z zabiegiem.  

Ważne uwagi: 

• Poproś, by dziecko mogło się z Tobą przywitać, dotykając Twojej skóry (kontakt policzek do policzka, całus, pogłaskanie po główce).  
• Są szpitale, w których kontakt skóra do skóry po cesarskim cięciu jest możliwy. Zapytaj, czy będziecie mogli z tego skorzystać. Jeżeli nie, kangurować może tata (również w kontakcie skóra do skóry) do czasu, aż mama będzie mogła nakarmić maluszka. 
• Karmienie po cesarskim cięciu wymaga pomocy doświadczonej osoby, np. położnej. Pomoże Ci ona znaleźć odpowiednią pozycję do karmienia i ułoży wygodnie dziecko. 
• Jeżeli Wasz stan nie pozwala na to, byście przebywali razem, staraj się samodzielnie zainicjować laktację, odciągając siarę ręcznie (a później przy pomocy laktatora). Dla maluszka cenne są nawet pojedyncze krople Twojego mleka, poproś zatem, by podano je dziecku. 
• Błędne jest przekonanie, że po cesarskim cięciu ciężko rozpocząć laktację. Dla organizmu sygnałem do rozpoczęcia produkcji mleka jest poród (narodziny dziecka i łożyska). Natomiast późniejsze trudności mogą wynikać z rozdzielenia mamy i dziecka, dokarmiania sztucznym mlekiem czy brakiem pomocy personelu i bliskich. 

Jak zacząć karmić piersią? 

Dobrym startem laktacji jest kontakt skóra do skóry z maluszkiem zaraz po porodzie. To wtedy naturalne instynkty pomagają rozpocząć Wam mleczną przygodę. Dobry start to rozpoczęcie karmienia w kilkadziesiąt minut po porodzie, a następnie częste (8-12 razy na dobę) karmienia na żądanie i unikanie dokarmiania mieszanką.  

Pierwsze 6 tygodni po porodzie to czas stabilizacji laktacji, podczas którego musisz zainicjować i zbudować swoją laktację. Na początku może być konieczne wspomaganie. Podczas nawału będziesz z kolei musiała poradzić sobie ze zbyt dużą ilością mleka. Pamiętaj, że prawdopodobnie przyjdzie chwila zwątpienia. Ale rzadko zdarzają się problemy, których nie można rozwiązać. Jeżeli masz obolałe brodawki, wrażenie, że mleka jest zbyt dużo/mało, dziecko ma problemy z uchwyceniem piersi, poproś o pomoc położną lub Certyfikowanego Doradcę Laktacyjnego.  

Jak często karmić piersią? 

Na pewno zastanawiasz się, co jaki czas karmić piersią swojego maluszka. Jeżeli pierwsze karmienie piersią było udane, dziecko może odpoczywać nawet przez kilka godzin. Jeśli będziesz je często kangurować, na pewno zaobserwujesz pierwsze oznaki głodu. Zachęcaj dziecko do jak najczęstszego jedzenia, by pobudzić laktację. 

Oznaki głodu u noworodka i niemowlęcia 

Poniższe wskazówki podpowiedzą Ci, kiedy Twoje dziecko jest głodne: 

1. Dziecko ma otwarte oczka i rozgląda się wokół siebie, jakby czegoś szukało. 
2. Aktywnie poszukuje Twojej piersi, machając rączkami i nóżkami. 
3. Zaczyna się kręcić, mruczeć, jest niespokojne. 
4. Zaczyna ruszać ustami, cmoka lub mlaszcze, jakby ssało pierś, wsuwa i wysuwa język. 
5. Próbuje ssać swoje paluszki, kocyk lub to, co znajdzie się w jego zasięgu. 
6. Intensywnie obraca się buzią w stronę wszystkiego, co znajduje się w jego zasięgu (przyjmuje pozycję do jedzenia).  
7. Płacz jest późną oznaką głodu i może oznaczać, że dziecko czekało zbyt długo na posiłek. Łatwiej będzie przystawić maluszka, zanim stanie się bardzo głodny. 

Naucz się rozpoznawać pierwsze oznaki głodu, ale nie miej do siebie pretensji, jeżeli zajmie Ci to trochę czasu. Unikaj także karmienia płaczącego dziecka. Zdenerwowany maluch może wtedy nałykać się powietrza i nieefektywnie ssać. 

Harmonogram czy nieregularne karmienie piersią? 

Kiedyś uważało się, że dziecko należy karmić nie częściej niż co 3 godziny, pory jedzenia powinny być ściśle przestrzegane i nie powinno się karmić w nocy. Karmienie z zegarkiem w ręku nie jest jednak zgodne z naturą i potrzebami żywieniowymi niemowląt. Produkcja mleka odbywa się na zasadzie popytu i podaży i powinno się karmić na żądanie dziecka, czyli zawsze wtedy, gdy maluszek domaga się piersi. Dziecko powinno jeść przynajmniej 8-12 razy w ciągu doby. 

Do czasu wystąpienia nawału Twoje piersi produkują niewielkie ilości mleka (siary), dlatego dziecko musi jeść często. Możesz mieć nawet wrażenie, że chce być przy piersi cały czas. Ale dla maluszka ważne jest też poczucie bliskości i bezpieczeństwa, które daje mu kontakt z ciałem mamy. Dlatego musisz się nauczyć rozpoznawać sygnały głodu. 

Niektóre dzieci jedzą kilka minut, inne potrafią ssać nawet blisko godzinę. Nie przejmuj się czasem karmienia, zwróć jednak uwagę na to, czy karmienie jest efektywne. 

Wskaźniki skutecznego karmienia 

Wiele mam zastanawia się, czy jej dziecko nie je zbyt mało. Problemem może być to, że nie widzą, ile mleka w rzeczywistości zjada dziecko. Dlatego powstały wskazówki, które uspokoją świeżo upieczone mamy. 

• Przyrost masy ciała. Dziecko prawidłowo karmione piersią będzie przybierało na wadze. W pierwszych dniach życia normalnym zjawiskiem jest spadek masy ciała o ok. 7%. Do dwóch tygodni po porodzie dziecko powinno jednak wrócić do wagi urodzeniowej. Masę ciała dziecka powinien kontrolować specjalista (położna, pediatra), korzystający z odpowiedniej wagi oraz siatek centylowych. Prawidłowy przyrost masy ciała dzieci karmionych wyłącznie mlekiem matki wynosi (wartości uśrednione):  
  • 26-31 g dziennie lub 182–217 g tygodniowo w pierwszych 3 miesiącach życia, 
  • 17-18 g dziennie lub 119–126 g tygodniowo w 3-6 miesiącu, 
  • 12-13 g dziennie lub 84–91 g tygodniowo w 6-9 miesiącu, 
  • 9 g dziennie lub 63 g tygodniowo w 9-12 miesiącu. 
• Częstotliwość i efektywność karmienia: 
  • Dziecko domaga się piersi co najmniej 8 razy w ciągu doby, w tym co najmniej raz w nocy. Zdrowe dzieci mogą być karmione nawet kilkanaście razy w ciągu doby. 
  • Dziecko samo kończy karmienie, po czym zasypia lub jest aktywne, ale zrelaksowane. Między karmieniami jest spokojne i reaguje na bodźce. 
  • Dziecko prawidłowo przystawia się do piersi. Najpierw ssie intensywnie, a po chwili mniej energicznie, ale rytmicznie. Słuchać przełykanie pokarmu. 
  • Karmienie trwa ok. 10 minut, a dziecko w tym czasie nie odrywa się od piersi i nie cmoka. 
  • Matka czuje rozluźnienie piersi po karmieniu (w pierwszym miesiącu po porodzie, gdy laktacja nie jest jeszcze ustabilizowana). 
• Wypróżnianie. Zdrowy noworodek powinien regularnie robić kupkę i siusiu. Obserwacja pieluszek pozwoli Ci upewnić się, że maluszek zjada odpowiednie ilości pokarmu. 
  • 1-2 DOBA: smółka, 2 mokre pieluszki dziennie, 
  • 3-4 DOBA: 2-4 kupki przejściowe dziennie, 4-6 mokrych pieluszek, 
  • OD 5 DOBY do 6 TYGODNIA: minimum 3-4 papkowate lub grudkowate kupki, ok. 8 mokrych pieluszek dziennie, 
  • PO 6 TYGODNIU: kupka może pojawić się rzadziej (raz na kilka dni), ok. 6 mokrych pieluszek na dobę. 

Podstawowe zasady karmienia piersią 

Podsumowując powyższe uwagi, można wyróżnić kilka najważniejszych zasad karmienia piersią:  

1. Karm dziecko na żądanie i nie ograniczaj dostępu do piersi (dziecko powinno jeść co najmniej 8-12 razy na dobę, także w nocy, tak długo i często jak tego potrzebuje). 
2. Karm efektywnie. 
3. Przystawiaj dziecko do piersi także według swoich potrzeb. 
4. Nie dokarmiaj maluszka. 
5. Obserwuj swoje dziecko i koryguj błędy. 
6. Mleko produkowane jest na zasadzie popytu i podaży – im częściej dziecko je, tym więcej mleka wytwarzają gruczoły. 

Jak karmić dziecko piersią? Zasady karmienia piersią 

Miejsce do karmienia 

Zastanawiasz się, jak karmić dziecko piersią tak, by obojgu było wygodnie? Przygotuj sobie odpowiednie miejsce do karmienia. Powinny się w nim znaleźć: 

• fotel do karmienia/kanapa/łóżko, 
• rogal/poduszka/wałek do karmienia/koce/poduszki, 
• coś do picia, 
• przekąska, 
• telefon/książka (jeżeli karmienie trwa długo), 
• kartka i długopis do sporządzania notatek dot. czasu trwania i pory karmienia. 

Technika przystawienia do piersi 

Wiesz już, jak powinno wyglądać miejsce do karmienia. Następne pytanie brzmi: jak karmić piersią maluszka? Odpowiednie przystawienie dziecka do piersi pomaga budować i utrzymywać laktację tak długo, jak będzie to potrzebne. Zapobiega problemom wynikającym z nieprawidłowego opróżniania i chwytania piersi (uszkodzenia brodawek, obrzęki, stany zapalne) i przede wszystkim umożliwia maluszkowi najadanie się.  

Jak prawidłowo przystawić dziecko do piersi? 

Czy wiesz, jak karmić piersią noworodka? Technikę prawidłowego przystawienia dziecka zdecydowanie łatwiej pokazać niż opisać. Warto więc, oprócz przeczytania informacji na ten temat, zapoznać się z filmikami i poprosić położną o instruktaż.  

1. Podczas przystawienia dziecka do piersi powinnaś ułożyć palce w kształt litery C lub U. Cztery palce powinny znaleźć się pod piersią, a kciuk w górnej części, lub po przeciwległej stronie piersi, jeżeli palce znajdują się z boku. 
2. W jednej ręce powinnaś trzymać główkę dziecka, w drugiej brodawkę.  
3. Brodawkę przystawiamy pod nosek dziecka (w rynienkę podnosową) i delikatnie pocieramy górną wargę, aby wywołać odruch szukania. 
4. Poczekaj, aż dziecko bardzo szeroko otworzy buzię. Gdy tak się stanie, musisz sprawnym szybkim ruchem nakierować głowę dziecka na pierś tak, by uchwyciło możliwie największą część otoczki. 
5. Jeżeli dziecko złapie zbyt płytko, wsuń delikatnie palec w kącik jego ust, by usunąć podciśnienie i spróbuj ponownie przystawić malucha do piersi. 

Poniższe wskazówki pozwolą Ci ocenić, czy maluszek jest prawidłowo przystawiony do piersi: 

• Szeroko otwarta buzia dziecka (uchwycenie brodawki wraz z otoczką). 
• Pierś szczelnie wypełnia buzię maluszka. 
• Wargi są wywinięte i okalają brodawkę. 
• Nosek i broda dotykają piersi. 
• Uszko, ramię i biodro malucha znajdują się w jednej linii. 
• Policzki są wypełnione. 
• Słychać dźwięk regularnego połykania (ale nie cmokania lub mlaskania). 
• Dziecko jest przystawione do piersi, a nie pierś do dziecka (mama znajduje się w wygodnej pozycji, z podparciem pleców, przedramion i nóg). 

W jakiej pozycji karmić piersią? 

Jak karmić piersią, by było Ci wygodnie? Wybór pozycji do karmienia będzie zależał od kilku czynników:  

• rodzaju porodu (drogami natury czy przez cesarskie cięcie) i związanego z nim samopoczucia i poziomu zmęczenia,  
• fizjonomii (wzrostu, wagi, wielkości piersi),  
• miejsca, w którym karmisz (dom, szpital, park), 
• przejściowych trudności (bolesność brodawek, zatkany kanalik), 
• wieku dziecka (inaczej przystawia się noworodka, inaczej dziecko, które samodzielnie siedzi). 

Nieprawidłowa pozycja podczas karmienia wpływa na zmniejszenie jego efektywności i może powodować problemy zdrowotne u mamy i dziecka (zapalenie piersi, słaby przyrost masy ciała, bóle kręgosłupa, zastoje, problemy z brodawkami). 

Niektóre kobiety stosują rogale lub poduszki do karmienia, inne znajdują odpowiednią pozycję na fotelu lub w rogu kanapy, otoczone poduszkami lub kocami. Warto przetestować miejsca i pozycje jeszcze w czasie ciąży, a później jedynie wprowadzić drobne modyfikacje. 

Nie ma jednej prawidłowej pozycji do karmienia piersią. Dobra pozycja do karmienia to taka, w której zarówno Tobie, jak i dziecku jest wygodnie, a karmienie jest efektywne. Podczas karmienia piersią nie powinnaś być pochylona, przytrzymywać dziecka siłą swoich mięśni i napinać kręgosłupa. Dobra pozycja oznacza, że możesz swobodnie sięgnąć po ulubioną książkę, podczas gdy Twoje dziecko spokojnie się posila. Odpowiednia pozycja oznacza także, że dziecko pozostaje w bezpośrednim kontakcie z Twoim ciałem, jego ciało jest w osi (głowa znajduje się w neutralnej pozycji, lekko odchylonej, a bioderka i ramiona znajdują się w linii prostej), głowa ma możliwość ruchu, broda i nosek dotykają piersi mamy, a rączki znajdują się blisko niej. 

Pozycje karmienia piersią 

Wyróżniamy kilka podstawowych pozycji karmienia piersią, które należy dostosować do siebie i swojego dziecka. Bez względu na wybór należy pamiętać o tym, by kobieta miała podparte plecy, przedramiona i nogi, a dziecko znajdowało się w odpowiedniej pozycji.  

Pozycja naturalna (biologiczna/odchylona) 

Polecana przy problemach z przystawieniem do piersi, dla mam z szybkim wypływem pokarmu i dużymi piersiami i dla dzieci, które płytko chwytają brodawkę. Jest to bardzo wygodna pozycja, w której mama ma wolną rękę, by móc coś zjeść czy poczytać książkę. 

• Jest to pozycja półleżąca, w której kobieta ma całe ciało podparte i jest zrelaksowana. 
• Dziecko leży brzuszkiem na brzuchu mamy, z głową na jej piersi i je z lekko odchyloną główką.  
• Maluszek łapie pierś bardzo głęboko dzięki sile grawitacji, z tego samego powodu też mleko nie wypływa tak szybko, jak w innym ułożeniu.  

Pozycja krzyżowa 

Jest to pozycja siedząca, najlepsza do nauki karmienia, ponieważ ułatwia naukę prawidłowych wzorców. Dziecko szeroko otwiera buzię i prawidłowo chwyta pierś. Mama kontroluje przebieg przystawienia i może na bieżąco korygować nieprawidłowości.  

• W tej pozycji ważne jest, by ciało dziecka znajdowało się dokładnie na wysokości piersi mamy. Przydatne są tu poduchy, rogale czy koce, które pomogą ułożyć maluszka na odpowiedniej wysokości.  
• Brzuszek dziecka musi być skierowany w stronę Twojej klatki piersiowej, a jego uszko, ramię oraz biodro pozostają w jednej linii. Pupę maluszka układasz w zgięciu swojego łokcia, a główkę pod policzkiem, dzięki czemu stabilizujesz jego pozycję. 
• Jeżeli karmisz z prawej piersi, to lewą ręką podtrzymujesz malucha, a prawą podajesz dziecku pierś. Z drugą piersią postępujesz analogicznie. 

Pozycja spod pachy 

Pozycja siedząca, polecana mamom z obfitym biustem. 

• Obowiązują podobne zasady jak w wersji krzyżowej. Różnica polega na tym, że trzeba przesunąć maluszka do swojego boku i karmić spod pachy.  
• Jeżeli dziecko leży po Twojej lewej stronie, je z lewej piersi, a Ty podtrzymujesz je lewą ręką, prawą natomiast podajesz pierś. 

Pozycja klasyczna 

Odpowiednia dla mam i dzieci, które opanowały prawidłowe przystawienie do piersi. Najbardziej popularna podczas karmienia poza domem.  

• W tej pozycji mama nie ma już kontroli nad główką, polecana jest więc dla starszych dzieci, które mogą w tym czasie poznawać rączkami otoczenie. Pozwala także na kontakt wzrokowy i rozmowę. 
• Dziecko pozostaje przytulone do Twojego ciała z zachowaniem osi ucho-ramię-biodro. Głowę malucha umieszczasz w zgięciu łokcia, a przedramieniem wspierasz jego ciałko. Przeciwną ręką podajesz pierś. 

Pozycja leżąca (na boku) 

Może być trudna na początku, gdy dziecko nie opanowało jeszcze prawidłowego chwytu albo wtedy, gdy przechodzisz nawał pokarmu. Wygodna podczas nocnego karmienia, po cesarskim cięciu, a także dla dzieci, które bardzo się rozpraszają podczas jedzenia. 

• Kładziesz się na boku, ramię układasz pod głową lub pozostawiasz na łóżku. Podpierasz głowę poduszką. 
• Kładziesz dziecko na boczku, brzuszkiem do swojego brzucha. Brodawka powinna znajdować się na wysokości noska dziecka. Pod plecki możesz położyć poduszkę lub zwinięty kocyk.  
• Podajesz dziecku pierś wolną ręką
  

Nawał pokarmu 

Trzecia-czwarta doba po porodzie to moment, w którym produkcja mleka wzrasta 10-krotnie. Jest to tzw. nawał pokarmu. Niektóre kobiety nie odnotowują tego faktu, a inne borykają się wówczas z niekontrolowanym wyciekiem mleka z piersi z powodu ich przepełnienia. Jest to naturalna i przejściowa reakcja organizmu. Warto jednak wiedzieć, jak postępować w nawale, by nie dopuścić do niebezpiecznych sytuacji. 

Podstawowe zasady postępowania podczas nawału: 

1. Nie dopuszczaj do przepełnienia piersi. Może to prowadzić do obrzęku, zastoju, a nawet stanu zapalnego.  
2. Przystawiaj dziecko do piersi jak najczęściej. Pilnuj, by prawidłowo uchwyciło brodawkę, bo przez napięcie piersi może to być utrudnione (czasami konieczne jest ręczne odciągnięcie niewielkiej ilości przed przystawieniem dziecka do piersi). 
3. Proponuj drugą pierś na dokładkę. Nawet kilka kropli mniej może przynieść ulgę obolałym piersiom. 
4. Jeżeli dziecko nie chce już jeść, a Ty nadal czujesz, że piersi są przepełnione, możesz odciągnąć niewielką ilość pokarmu ręcznie lub laktatorem, ale tylko do uczucia ulgi. Dalsze odciąganie może dodatkowo pobudzić laktację. 
5. Podczas karmienia można delikatnie masować pełną pierś w kierunku brodawki. 
6. Między karmieniami możesz stosować zimne okłady na piersi (kompresy żelowe, kapusta). 
7. Nie uciskaj piersi (np. ciasnym biustonoszem), nie ugniataj, nie masuj.  
8. Pij dużo wody. 
9. Nie stosuj leków na zahamowanie laktacji i nie odciągaj zbyt dużych ilości mleka. 

Jak długo karmić dziecko piersią? 

WHO rekomenduje wyłączne karmienie piersią do 6. miesiąca życia dziecka, a następnie stopniowe rozszerzanie diety z kontynuowaniem karmienia piersią do 2. roku życia dziecka. Wyłączne karmienie piersią oznacza także niedopajanie wodą i innymi napojami. 

Odstawienie dziecka od piersi to ciężki i emocjonujący moment zarówno dla maluszka, jak i dla mamy. Zdarzają się przypadki, kiedy dziecko samo decyduje, że przestaje jeść z piersi. W takim przypadku etap ten następuje naturalnie i łagodnie. Czasami jednak decyzję podejmuje mama lub nieprzewidziana sytuacja. 

Co powinna jeść kobieta karmiąca piersią? 

Wbrew powszechnej opinii nie istnieje dieta kobiety karmiącej. Mimo wielu nadal rozpowszechnianych mitów kobieta karmiąca swoje dziecko piersią może jeść wszystko, na co ma ochotę. Smak jedzenia spożywanego przez mamę wpływa na smak mleka. W ten sposób dzieci poznają pierwsze smaki. 

Surowe produkty w czasie karmienia piersią 

Kobieta karmiąca piersią, w przeciwieństwie do ciężarnej, może jeść surowe mięso oraz ryby. Wyjątkiem jest drób oraz dziczyzna, których nie wolno jeść na surowo. Produkty należy kupować od sprawdzonych dostawców, uważać na ich datę ważności oraz świeżość. 

Dozwolone w diecie są także sery pleśniowe i niepasteryzowane produkty mleczne, surowe jajko i miód. Tutaj równie ważne są świeżość i pochodzenie produktów. 

Herbatki laktacyjne 

Galaktogogi to substancje o działaniu laktogennym, czyli wspomagającym produkcję mleka. Jedyną substancją o udowodnionym działaniu laktogennym jest beta-glukan zawarty w słodzie jęczmiennym. Pobudza on produkcję prolaktyny – hormonu odpowiedzialnego za wytwarzanie pokarmu. 

Herbatki laktacyjne mają zazwyczaj w swoim składzie zioła, które pomagają mamie się wyciszyć, zmniejszyć stres, poprawić apetyt i zwiększyć nawodnienie. A to są właśnie czynniki mogące wpływać na zmniejszoną produkcję mleka. Należy jednak uważnie czytać składy herbat, ponieważ niedawno udowodniono, że owoce kopru włoskiego oraz anyżu działają neurotoksycznie. 

Trudności w karmieniu piersią – jakie mogą być? 

Oprócz problemów z przystawieniem dziecka do piersi i nieodpowiednią ilością mleka mogą także wystąpić inne problemy z karmieniem piersią. 

Bolesne brodawki  

Pamiętaj, że karmienie piersią nie powinno boleć. Jeżeli tak się dzieje, należy przyjrzeć się technice przystawiania do piersi i skorygować błędy. Pamiętaj, że może się to zdarzyć każdemu, ważne jest jednak, byś wiedziała, że nie jest to normą i należy temu przeciwdziałać. Nie czekaj jednak, tylko działaj jak najszybciej, zanim ból spowoduje zniechęcenie do karmienia maluszka.  

• Jeżeli brodawki są podrażnione, zwilż je po każdym karmieniu odrobiną swojego mleka. Możesz także użyć lanoliny, która łagodzi podrażnienia i nawilża lub innych preparatów na popękane brodawki. 
• Poszukaj pomocy u położnej lub doradcy laktacyjnego, który sprawdzi poprawność przystawienia dziecka do piersi i skoryguje ewentualne błędy. 
• Możesz zastosować muszle ochronne, które zapobiegną podrażnieniom od materiału biustonosza. 
• Stosuj ciepłe okłady między karmieniami. 
• Przed karmieniem odciągnij niewielką ilość mleka. 
• Wietrz piersi jak najczęściej. Dopływ świeżego powietrza przyspiesza gojenie się ran. 

Karmienie piersią inaczej 

Karmienie piersią inaczej (w skrócie KPI) polega na odciąganiu pokarmu laktatorem i podawanie go dziecku przy pomocy butelki. Przyczyną wyboru takiej metody mogą być: 

• ból podczas przystawiania dziecka, 
• dziecko ma problemy z jedzeniem (np. z powodu żółtaczki), 
• psychiczna blokada związana z przystawianiem dziecka do piersi, 
• świadomy wybór mamy. 

Ważne, by decyzja o KPI była podyktowana dobrem dziecka i mamy. Nie może być podejmowana ze względu na presję społeczną czy strach przed bólem. Warto również pamiętać o tym, że większość problemów z laktacją może pomóc rozwiązać położna lub Certyfikowany Doradca Laktacyjny. 

Co jeszcze musisz wiedzieć o karmieniu piersią? 

Młode mamy często zastanawiają się, kiedy powinny zrezygnować z karmienia piersią dla dobra dziecka. Nie musisz odstawiać dziecka od piersi, jeżeli: 

• masz gorączkę, 
• przyjmujesz antybiotyki (bezpieczne dla kobiet karmiących), 
• jesteś przeziębiona, masz katar, kaszel, 
• jesteś w kolejnej ciąży i przebiega ona prawidłowo, 
• wracasz do pracy, 
• leczysz zęby, 
• musisz wykonać rezonans magnetyczny, tomografię komputerową lub zdjęcie RTG, cytologię, badanie USG, 
• masz zaplanowany zabieg w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, 
• dziecko idzie do żłobka lub przedszkola, 
• u dziecka pojawią się pierwsze ząbki, 
• masz niedoczynność lub nadczynność tarczycy
  

Co może się przydać podczas karmienia piersią? 

Na rynku znajduje się wiele gadżetów dedykowanych kobietom karmiącym piersią. Nie wszystkie są jednak niezbędne w Twojej wyprawce. Poniżej znajdziesz akcesoria, które mogą ułatwić Ci mleczną przygodę. 

• Warto zainwestować w dobry biustonosz do karmienia z odpinanymi ramiączkami. Ze względu na fizjologię laktacji staniki do karmienia wymagają częstego prania, dobrze więc zaopatrzyć się w 2-3 sztuki na zmianę. Ważne, by biustonosz do karmienia był dobrze dopasowany i nigdzie nie uciskał. Na początek najlepsze będą biustonosze elastyczne, bez fiszbin i szwów, dające jak najwyższy komfort noszenia. Na zakupy najlepiej jest wybrać się dopiero po porodzie, gdy będziesz już miała pierwsze doświadczenie w karmieniu, a piersi rozpoczną produkcję mleka. Warto jednak mieć jeden biustonosz już w wyprawce szpitalnej. Obecnie można kupić biustonosze regulowane, które dostosowują się do zmieniającego się podczas laktacji rozmiaru piersi. 
• Laktator (najlepiej elektryczny, dwufazowy). Przydatny podczas regulowania laktacji, a także wtedy, gdy musisz wyjść z domu bez dziecka. Odpowiednio dobrany sprzęt pomoże Ci zrobić zapasy mleka i zapewni Ci komfort podczas nawału. 
• Wkładki laktacyjne jedno lub wielorazowe – niektóre kobiety doświadczają wypływu mleka z piersi pomiędzy karmieniami, zwłaszcza w nocy. W takim przypadku wkładki laktacyjne mogą ochronić Cię przed plamami na ubraniu. 
• Lanolina – łagodzi podrażnienia sutków i nawilża skórę. Może się przydać, gdy dziecko ma problem z prawidłowym uchwyceniem brodawki. Zwróć uwagę, by była to lanolina oczyszczona i hipoalergiczna. Na rynku dostępne są także inne maści z lanoliną, może jednak być konieczne zmywanie ich przed karmieniem. 
• Wygodne ubrania – niekoniecznie muszą to być bluzki i sukienki przeznaczone specjalnie do karmienia. Często bowiem taki zakup wiąże się ze sporym wydatkiem. Jeżeli jednak planujesz długo karmić piersią i często zdarza Ci się karmić w miejscach publicznych, takie rozwiązanie może być najwygodniejsze. Bluzki do karmienia zapewniają więcej intymności. 
• Notes na notatki – jeżeli dziecko słabo je, może być konieczne notowanie pór i długości posiłków. 
• Rogal/poduszka do karmienia – ułatwiają ułożenie się w wygodnej pozycji i prawidłowe przystawienie maluszka do piersi. 
• Chusta do karmienia – przydaje się, gdy krępujesz się karmić w miejscach publicznych lub karmisz na świeżym powietrzu i chcesz osłonić dziecko przed wiatrem lub słońcem. 
• Silikonowy kolektor pokarmu – przydatny podczas nawału pokarmu do odciągania nadmiaru mleka, gromadzenia zapasów, a także do wspomagania laktacji. 
• Żelowe kompresy chłodzące – pomocne podczas nawału pokarmu lub w przypadku podrażnionych brodawek. 

Wiesz już, dlaczego karmienie piersią jest korzystne zarówno dla matki, jak i dziecka. Mleko mamy przede wszystkim nawadnia i odżywia, ale nie można zapominać o tym, że pomaga także walczyć z infekcjami i działa przeciwbólowo. Daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i bliskości, której dzieci są tak bardzo spragnione. Aby pomóc naturze i dobrze rozpocząć laktację, warto przygotować się do karmienia piersią już na etapie ciąży. 

Źródła: 

• A. Kost, D. Kozłowska-Rup, Wspieralnik rodzicielski. Kompendium wiedzy o pierwszych trzech miesiącach życia z dzieckiem, Katowice 2020 
• www.hafija.pl [dostęp: 16.03.2021 r.] 
• Karmienie piersią w teorii i praktyce. Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy. Pod red. M.Nehring-Gugulskiej, M.Zukowskiej-Rubik, A. Piętkiewicz, Medycyna Praktyczna 2012. 
• Zaufaj Położnej – Centrum Zdrowia i Aktywności Ciężarnych i Mam, Karmienie piersią inaczej, profil Facebook [dostęp: 16.03.2021 r.] 
• M. Piątkowska, Jak przystawić dziecko do karmienia piersią, https://www.lactosan.pl/elementarz-karmiacej/jak-przystawic-dziecko-do-karmienia-piersia [dostęp: 17.02.2021 r.].