Rehabilitacja – co to jest i na czym polega? Rodzaje rehabilitacji 

Rehabilitacja – co to jest?  

Współczesna definicja rehabilitacji podkreśla jej medyczno-społeczny charakter. Słowo rehabilitacja oznacza dosłownie przywracanie sprawności. Często jednak podkreślany jest umowy charakter tej nazwy, bowiem nie odnosi się ona do wad wrodzonych, a jedynie nabytej utraty sprawności. Usprawnienie to słowo, które najlepiej oddaje, co to jest rehabilitacja.   

WHO określa rehabilitację jako działanie o charakterze kompleksowym, które osobom niepełnosprawnym fizycznie i psychicznie przywraca pełną albo maksymalną do osiągnięcia sprawność. Jest ona integralnym i nieodzownym elementem współczesnego procesu leczenia. Dzięki rehabilitacji osoba niepełnosprawna zyskuje możliwość włączenia się w życie społeczne i zawodowe.  

Rodzaje rehabilitacji 

Należy sobie uświadomić, jak szerokim pojęciem medyczno-społecznym jest rehabilitacja. Rodzaje rehabilitacji ze względu na zadania: 

• rehabilitacja medyczna (lecznicza) – jej celem jest przywrócenie zdrowia i niwelowanie zmian, które zostały wywołane przez przebyte choroby bądź urazy. Przy wykorzystaniu różnych form aktywności fizycznej i psychicznej pobudza się proces leczenia. Należą do nich m.in.:
  • fizjoterapia (masaż, fizykoterapia, kinezyterapia), 
  • terapia zajęciowa, 
  • psychoterapia, 
  • zaopatrzenie ortopedyczne,
• rehabilitacja społeczna – jest skierowana do osób niepełnosprawnych oraz ich otoczenia i ma na celu uzyskanie samodzielności społecznej. W jej obrębie prowadzone są m.in. działania integracyjne, edukacyjne. 
• rehabilitacja zawodowa – polega na usprawnieniach pozwalających na aktywację zawodową. Może przybierać np. formę poradnictwa zawodowego, tworzenia zakładów pracy chronionej.  

Ze względu na podnoszenie sprawności określonych układów i narządów wyróżnia się rehabilitację: 

• kardiologiczną – przywraca sprawność utraconą w wyniku chorób kardiologicznych (np. zawału serca, nadciśnienia tętniczego) i po przebytych operacjach, m.in. wad serca, transplantacji, przezskórnych interwencjach wieńcowych,  
• ortopedyczną – skierowana jest do pacjentów po przebytych urazach, a także po długotrwałym unieruchomieniu, 
• neurologiczną – przywraca sprawność po przebyciu schorzeń układu nerwowego, np. po udarach mózgu, przy stwardnieniu rozsianym, po urazach czaszkowo-mózgowych, w chorobie Parkinsona, po zabiegach neurochirurgicznych, 
• onkologiczną – dotyczy osób leczących się na nowotwory; może zapobiegać powikłaniom, przywracać sprawność albo łagodzić objawy w terminalnym stadium choroby, 
• ginekologiczną – przywraca sprawność w zespole napięcia przedmiesiączkowego, przewlekłych stanach zapalnych przydatków, nietrzymaniu moczu, po operacjach ginekologicznych, w czasie ciąży, 
• pulmonologiczną (oddechową) – przywraca sprawność utraconą w efekcie chorób układu oddechowego, np. astmy, odmy.  

Na czym polega rehabilitacja?  

Rehabilitacja jest integralnym procesem leczenia, a jej przebieg, czas trwania oraz wykorzystywane metody są uzależnione od stanu pacjenta oraz rodzaju utraty sprawności. Zabiegi z zakresu rehabilitacji mogą być wykonywane w warunkach szpitalnych, ambulatoryjnych, w ośrodku/oddziale dziennym, a także w warunkach uzdrowiskowych.  

Jednym z elementów rehabilitacji medycznej jest fizjoterapia, w której obrębie wyróżnia się kinezyterapię, czyli leczenie poprzez ruch, masaże, a także fizykoterapię. Ostatnia wykorzystuje szereg różnorodnych technik i metod przywracania sprawności. Wśród nich wymienia się m.in.: 

• termoterapię (leczenie wysokimi i niskimi temperaturami), 
• światłolecznictwo, 
• magnetoterapię oraz magnetostymulację, 
• leczenie dźwiękiem, 
• elektroterapię (prądy TENS, Traeberta, interferencyjne). 

Stosowanie zabiegów z zakresu fizykoterapii powinno być konsultowane z lekarzem prowadzącym i stanowić element kompleksowej opieki rehabilitacyjnej. 

Kiedy wiemy, że jest nam potrzebna rehabilitacja?  

Rehabilitacja jest stosowana w przypadku utracenia sprawności w wyniku wad wrodzonych, przebytych chorób i urazów. Jeżeli w ich wyniku utraciliśmy sprawność, na rehabilitację możemy zostać skierowani przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Niektóre świadczenia medyczne z zakresu rehabilitacji wykonywane są tylko po skierowaniu przez lekarza specjalistę.  

Rehabilitacja jest ważną składową leczenia, a wykorzystane przez nią metody umożliwiają przywrócenie sprawności i możliwość powrotu do życia społecznego oraz zawodowego.   

Źródła: 

• Podstawy rehabilitacji dla studentów medycyny pod red. Z. Wrzosek, J. Bolanowski, Warszawa, 2011.  
• Rehabilitacja lecznicza, www.nfz-warszawa.pl/dla-pacjenta/co-kazdy-pacjent-wiedziec-powinien/ehabilitacjalecznicza/, [dostęp: 18-03-2021].