Zapalenie korzonków. Jak zwalczyć ból?

Czym są korzonki? 

Korzenie nerwowe (korzonki) stanowią część układu nerwowego. Odpowiadają za czucie i ruch. Są zbudowane z delikatnych włókien. Znajdują się w kanale kręgowym kręgosłupa, gdzie przeplatając się, tworzą nerwy. Największym nerwem utworzonym przez połączenie korzeni jest nerw kulszowy przebiegający przez całą kończynę dolną. 

Korzenie nerwowe mogą zostać objęte procesem zapalnym. Zapalenie korzonków to ogólnie przyjęty termin określający schorzenie korzeni nerwowych (rdzeniowych) kręgosłupa, tzw. zespół korzeniowy. Może wystąpić u osób w każdym wieku i dotyczyć różnych partii kręgosłupa. Najczęściej rozwija się w odcinku krzyżowo-lędźwiowym i szyjnym. Towarzyszący mu silny ból może ograniczać lub nawet uniemożliwiać swobodne poruszanie się. 

Jakie są przyczyny zapalenia korzonków? 

Powodem rozwoju zapalenia korzonków jest naruszenie korzeni nerwowych. Najczęściej jest ono spowodowane zmianami chorobowymi obejmującymi krążki międzykręgowe (dyski). Dyski mają elastyczną budowę i są wypełnione gęstą substancją. Znajdują się między trzonami kręgów i zapobiegają ocieraniu się kręgów o siebie. W procesie starzenia się organizmu, a także przy większym przeciążeniu tracą one swoje właściwości i ulegają zwyrodnieniu, co może prowadzić do ich wysunięcia – przepukliny jądra miażdżystego krążka międzykręgowego (tzw. wypadnięcia dysku). Na rozwój choroby mogą mieć też wpływ uwarunkowania genetyczne i urazy mechaniczne. 

Najczęściej schorzenia korzeni nerwowych spowodowane są uciskiem krążków międzykręgowych okolicy lędźwiowo-krzyżowej i szyjnej kręgosłupa. Ich wspólną cechą jest ostry ból nazywany bólem korzeniowym. Określany jest jako piekący, palący i przeszywający. 

Kto jest narażony na zapalenie korzonków? 

Na wystąpienie bólu korzeniowego najbardziej narażone są osoby: 

• wykonujące ciężką pracę fizyczną (dźwiganie ciężkich przedmiotów), 
• pracujące długo w jednej pozycji (np. praca siedząca, kucanie, klękanie), 
• otyłe, 
• prowadzące siedzący tryb życia. 

Objawy zapalenia korzonków 

Zapalenie korzonków nerwowych w odcinku szyjnym  

Charakterystycznym objawem porażenia korzeni okolicy szyjnej kręgosłupa jest ból szyi rozchodzący się do barku i kończyn górnych. Dodatkowo mogą mu towarzyszyć zaburzenia czucia i czynności ruchowych. 

Ból szyi mogą powodować nie tylko zwyrodnienia krążka międzykręgowego, ale także m.in.: 

• choroby reumatyczne, 
• osteoporoza, 
• zmiany nowotworowe, 
• urazy typu „whiplash” – tego typu urazy są zwykle następstwem wypadków komunikacyjnych; dochodzi do nich poprzez nagłe odchylenie głowy do tyłu i z powrotem do przodu, 
• przebyte urazy szyi i ramion. 

Zapalenie korzonków nerwowych w odcinku lędźwiowo-krzyżowym  

W zależności od miejsca ucisku korzeni nerwowych w dolnym odcinku kręgosłupa mogą wystąpić objawy rwy kulszowej lub rwy udowej. 

Rwa kulszowa  

Pojawienie się specyficznego bólu dolnej część pleców i pośladka, który przechodzi przez całą tylną część kończyny dolnej aż do stopy, może świadczyć o ucisku na korzenie nerwowe nerwu kulszowego. 

Ból może rozwijać się powoli, początkowo zwykle w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa, ale może też wystąpić nagle, np. na skutek urazu kręgosłupa. 

Typową cechą rwy kulszowej jest wzmożony ból przy jakiejkolwiek próbie poruszania się. 

Następstwem całkowitego uszkodzenia nerwu mogą być zaburzenia czucia i niedowład stopy. 

Objawy rwy kulszowej mogą też być spowodowane przez inne schorzenia i urazy, np.: 

• zwężenie kanału kręgowego (ciasnota kanału kręgowego) powstające na skutek zwyrodnienia lub przemieszczenia się sąsiednich kręgów, 
• zespół mięśnia gruszkowatego wynikający z naciągnięcia mięśnia gruszkowatego pośladka, 
• złamanie kręgów, 
• zmiany nowotworowe w kanale kręgowym (rzadko). 

Rwa udowa  

Atak rwy udowej, tak jak rwy kulszowej, manifestuje się silnym bólem wzmagającym się przy poruszaniu. W odróżnieniu od rwy kulszowej ból rozchodzi się od pachwiny do przedniej części kończyny dolnej w kierunku kolana. Objawy rwy udowej są spowodowane przez ucisk korzeni nerwowych nerwu udowego. 

Ból korzonków a choroby nerek – jak je odróżnić? 

Objawy bólowe związane z zapaleniem korzonków mogą być czasem mylone z objawami kamicy nerkowej. Choroba ta jest spowodowana odkładaniem się złogów (tzw. kamieni) w kielichach i miedniczce nerkowej, które utrudniają przepływ moczu. 

Wspólną cechą obu schorzeń jest nagły ostry ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa. 

W przypadku ucisku nerwów korzeniowych ból wzmaga się przy próbie poruszania się, natomiast podczas ataku kolki nerkowej nie zmienia on swojego nasilenia niezależnie od przyjmowanej pozycji.

Jak leczy się zapalenie korzonków? 

Głównym celem leczenia jest wyeliminowanie bólu i przywrócenie sprawności. 

W przypadku ostrego bólu pamiętaj o:  

• odpoczynku,  
• ograniczeniu aktywności fizycznej, ale nie rezygnuj z niej całkowicie,  
• unikaniu wykonywania ruchów wywołujących ból. 

Leki na zapalenie korzonków 

W łagodzeniu bólu sprawdzą się tabletki na zapalenie korzonków bez recepty. Zastosuj środki przeciwbólowe i przeciwzapalne, np. ibuprofen, ketoprofen czy diklofenak. Dodatkowo ostry ból towarzyszący zapaleniu korzonków możesz łagodzić, rozgrzewając lub chłodząc obolałe miejsca. W tym celu zastosuj maści, żele, plastry lub okłady rozgrzewające/ chłodzące. 

Jeśli mimo stosowania powyższych preparatów ból nie mija, skonsultuj się z lekarzem. 

Koniecznie zasięgnij porady lekarskiej: 

• jeśli odczuwasz dolegliwości związane z dolną częścią kręgosłupa: 
  • zaburzenia neurologiczne w postaci braku czucia w kończynie dolnej i/lub ograniczenia ruchomości stawu skokowego (niedowład stopy), 
  • problem z oddaniem moczu (od ostatniego oddania moczu upłynęło więcej niż 12 godzin); 
• jeśli odczuwasz dolegliwości związane z okolicą szyjną kręgosłupa: 
  • trudności w poruszaniu się,
  • nagłe uczucie rozrywania w obrębie szyi. 

Gdy zmagasz się z przewlekłym bólem towarzyszącym rwie kulszowej, wskazaniem do pilnego kontaktu z lekarzem są m.in.: 

• utrata masy ciała, 
• gorączka, 
• wzmożony ból w nocy. 

Zwykle już na podstawie przeprowadzonego wywiadu lekarz będzie mógł ustalić przyczyny choroby i wdrożyć odpowiednie leczenie. 

Oprócz leków doustnych czy zastrzyków niwelujących ból lekarz może zalecić zabiegi fizykoterapeutyczne. 

Jeśli oprócz dolegliwości bólowych występują inne niepokojące objawy (np. zaburzenia czucia, niedowład), lekarz może podjąć decyzję o wykonaniu dodatkowych badań, np.: 

• badania rentgenowskiego (RTG), 
• tomografii komputerowej (TK), 
• rezonansu magnetycznego (MRI). 

Na ich podstawie specjalista może zadecydować o konieczności przeprowadzenia zabiegu operacyjnego. Choć zapalenie korzonków jest częstym schorzeniem, interwencji chirurgicznej wymaga niewiele przypadków.  

Zwykle zabiegi przeprowadza się u pacjentów z przewlekłą rwą kulszową i/lub dodatkowo występującym: 

• niedowładem lub osłabieniem siły mięśniowej kończyny dolnej, 
• brakiem lub ograniczeniem czucia w obszarze kończyny dolnej lub krocza, 
• zaburzeniem pracy zwieraczy (zatrzymanie moczu). 

U pacjentów z bólami korzeniowymi szyjnego odcinka kręgosłupa zabieg operacyjny wskazany jest w przypadku wystąpienia objawów spowodowanych uciskiem rdzenia kręgowego i korzeni nerwowych. 

Zapalenie korzonków nerwowych – leczenie domowymi sposobami 

Na bolące miejsca możesz zastosować np. termofor. Dobrym rozwiązaniem jest także akupunktura i stawianie baniek. Przy bólu dolnych partii pleców doskonale sprawdzą się ciepłe kąpiele. Ulgę w bólu przyniesie również odpoczynek w pozycji, w której ból jest najmniej odczuwalny. 

Zapalenie korzonków to dość powszechna dolegliwość. Regularna aktywność fizyczna (ćwiczenia aerobowe, ćwiczenia wzmacniające mięśnie kręgosłupa), utrzymywanie odpowiedniej wagi i właściwa postawa ciała przy wykonywaniu codziennych czynności pomogą Ci przeciwdziałać chorobie.

Przeczytaj również:
Rwa kulszowa – przyczyny, objawy i leczenie