Kwas foliowy metylowany – czym się różni od zwykłego?

Znaczenie kwasu foliowego  

Kwas foliowy, czyli kwas pteroiloglutaminowy, inaczej witamina B9. Jego odpowiedni poziom istotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia wad rozwojowych płodu związanych z nieprawidłowym wykształceniem cewy nerwowej. Kwas foliowy jest istotnym czynnikiem w procesie syntezy kwasów nukleinowych, a zatem wpływa na wzrost i funkcjonowanie komórek organizmu. Wraz z witaminą B12 uczestniczy w procesach krwiotwórczych. Niestety większość społeczeństwa cierpi na jego niedobory. A to może prowadzić do rozwoju zaburzeń wzroku, niedokrwistości megaloblastycznej czy nieprawidłowości w gospodarce homocysteiny. Jej zbyt wysoki poziom może powodować wzrost stężenia „złego cholesterolu” – LDL. Sprzyja to rozwojowi chorób serca, zawałów, chorób otępiennych czy powstawaniu zakrzepów [1, 2]. Jedynie niewielkie ilości tej witaminy są syntetyzowane przez bakterie jelitowe, dlatego też bardzo często wskazana jest jej suplementacja [3].  

Mutacja genu MTHFR  

Aby kwas foliowy mógł pełnić swoją funkcję, musi zostać przekształcony do swojej aktywnej formy poprzez proces metylacji. Za tę przemianę odpowiedzialny jest enzym – reduktaza metylenotetrahydrofolianowa. W wyniku tej przemiany powstaje kwas 5-metyltetrahydrofoliowy (5-MTHF). Enzym ten jest zakodowany w naszym DNA pod postacią genu MTHFR. Mutacje zachodzące w jego obrębie mogą doprowadzić do zmniejszenia aktywności reduktazy, a w konsekwencji do niedoborów kwasu foliowego [1]. Odmiany polimorficzne o umiarkowanie obniżonej aktywności enzymu mogą występować nawet u 50% naszej populacji. Niemniej jednak oficjalne stanowisko ekspertów Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka i Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników nie zaleca wykonywania rutynowych badań w kierunku wyżej wymienionych mutacji [4].  

Metylowany kwas foliowy  

Naprzeciw problemowi z metabolizmem kwasu foliowego przychodzi jego postać metylowana. Od standardowego kwasu foliowego różni się tym, że nie musi być w organizmie przekształcana do aktywnej postaci. 

5-MTHF ma więcej zalet niż syntetyczny kwas foliowy – dobrze się wchłania nawet w przypadku zmienionego pH przewodu pokarmowego, ponadto defekty metaboliczne nie wpływają na jego biodostępność.  

Naturalne źródła kwasu foliowego  

Najlepszym sposobem na zapewnienie sobie odpowiedniego poziomu folianów w organizmie jest stosowanie zróżnicowanej diety bogatej w ciemnozielone warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe oraz rośliny strączkowe. Największe ilości kwasu foliowego znajdziemy w:  

• sałacie, 
• szpinaku, 
• jarmużu, 
• kapuście, 
• brokułach,  
• brukselce,  
• grochu,  
• fasoli,  
• soi,  
• drożdżach,  
• orzechach,  
• jajach,  
• serach dojrzewających,  
• wątróbce.  

Niestety naturalnie występujący kwas foliowy jest podatny na działanie wysokiej temperatury i światła słonecznego. Żywność, nawet bogatofolianowa, zbyt długo przechowywana lub poddana zbyt długiej obróbce termicznej może cechować się obniżoną zawartością tej pożądanej witaminy. Najlepiej więc wzbogacić dietę o produkty niskoprzetworzone. Ponadto nasz organizm ma niewielkie zdolności do magazynowania tej witaminy, dlatego musimy ją dostarczać regularnie [5].  

Co wybrać i jak dawkować?  

W 2020 roku Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników wydało rekomendacje dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. Eksperci w zaleceniach tych wspominają, że brakuje obecnie wystarczającej dokumentacji naukowej, która wskazywałaby na istotny wpływ występowania polimorfizmu MTHFR na zwiększenie stężenia homocysteiny. Tym samym nie rekomendują oni stosowania większych dawek kwasu foliowego ani jej aktywnej formy dla tej grupy pacjentów. Jednocześnie stanowisko to wskazuje, że dzienne zapotrzebowanie na foliany pozwalające utrzymać ich odpowiedni poziom w organizmie wynosi 400 mcg i rośnie w okresie ciąży oraz karmienia piersią do 600 mcg. W związku z tym eksperci zalecają stosowanie:  

• 400 mcg dla kobiet w okresie rozrodczym, 
• 400-800 mcg do 12. tygodnia ciąży, 
• 600-800 mcg po 12. tygodniu ciąży [6]. 

Wybór odpowiedniego preparatu należy więc do pacjenta. Na rynku dostępne są leki zawierające kwas foliowy oraz suplementy diety zawierające kwas foliowy lub kwas foliowy metylowany. Dobrym wyborem są też preparaty łączące w sobie obie formy, znajdziemy je głównie na półkach z suplementami dla kobiet ciężarnych. Kluczowe jest, aby kobiety przed i w trakcie ciąży suplementowały kwas foliowy (w dowolnej formie).

Przeczytaj również:
Suplementy w ciąży – jakie witaminy powinna uzupełniać przyszła mama?