Prokrastynacja. Jak z nią walczyć?

Czym jest prokrastynacja? 

Prokrastynacja to w skrócie przewlekłe odkładanie wszystkiego na później. Osobę, która ma do tego skłonność, nazywamy prokrastynatorem. Jest ona świadoma swoich obowiązków i konieczności ich wykonania. Ma ona jednak na tyle duży problem ze skupieniem się na danej czynności, że odkłada ją na później. W efekcie czynności zajmujące np. godzinę trwają kilka godzin lub nawet dni. Powoduje to nagromadzenie się zadań do wykonania.  

Prokrastynacja przez niektórych jest określana jako choroba cywilizacyjna, choć oficjalnie nie jest uznawana za chorobę.

Czy prokrastynacja to lenistwo? 

Prokrastynacja często bywa mylona z lenistwem. Osoba leniwa odczuwa przyjemność, gdy odkłada rzeczy na później i nie miewa w związku z tym wyrzutów sumienia.  

Prokrastynator zazwyczaj obwinia się, że nie wykonał zadania. Odczuwa nadmierny stres i napięcie. Często kojarzy on swoje obowiązki z trudem i strachem. Wręcz nie może się przemóc, aby zabrać się do pracy. Wówczas czynności, które wykonuje zamiast obowiązków, nadal wywołują u niego poczucie winy i stres. Prokrastynator nie może w pełni wypocząć, mimo że wykonuje czynności, które innym kojarzą się z relaksem. Po wykonaniu zadania często zarzeka się, że to był ostatni raz, kiedy odkładał wszystko na ostatnią chwilę. Kolejne zadania wyglądają jednak podobnie. 

Co jest przyczyną prokrastynacji? 

Przyczyn występowania prokrastynacji może być wiele.  

Nasilenie tego zjawiska w porównaniu do lat 70. XX wieku każe nam zwrócić uwagę przede wszystkim na rozwój technologii i mediów społecznościowych. Każdy z nas ma pod ręką smartfon czy komputer, które umożliwiają nam nieograniczony dostęp do rozrywki czy ciekawostek. Jednak większość z nich to tylko zbędne rozpraszacze. Dostarczają wiele bodźców, które uniemożliwiają skupienie się na istotnych sprawach.  

Przyczyną odkładania obowiązków na później może być też perfekcjonizm. Choć brzmi to dziwnie, prokrastynator może być typem osoby, która musi wszystko robić idealnie i w związku z tym boi się podjąć wyzwania w obawie przed porażką.  

Inną teorią, która wyjaśnia to zjawisko, jest powiązanie z cechami osobowości i temperamentu. Osoby neurotyczne i impulsywne mają większą tendencję do prokrastynacji. Im wyższa pewność siebie, tym niższe ryzyko odkładania obowiązków.  

Dodatkowo prokrastynacja może być powiązana z chorobami takimi jak ADHD czy depresja. 

Czy można leczyć prokrastynację? 

Badania dowodzą, że możemy skutecznie walczyć z prokrastynacją. Według jednej z metaanaliz najlepszą metodą jest terapia poznawczo-behawioralna. Odpowiednio poprowadzona przynosi ona znaczną poprawę. Metoda ta jest zdecydowanie lepsza niż samoregulacja czy koncentrowanie się na mocnych stronach pacjentów.  

Dogłębna analiza problemu, częsta praca nad sobą i budowanie pozytywnych odczuć pozwalają przezwyciężyć strach. 

Nowoczesne metody z wykorzystaniem smartfona też mogą okazać się skuteczne. Opracowano 14-dniowy program obsługiwany przez aplikację w telefonie. Miał on odpowiednio stymulować osoby walczące z prokrastynacją za pomocą obrazów i tekstu. W efekcie osiągnięto zadowalający efekt motywujący do działania w chwilach zwątpienia. 

Jak sobie radzić z prokrastynacją? 

Do skutecznych metod walki z prokrastynacją zaliczamy:  

• planowanie pracy, 
• wykonanie najtrudniejszego zadania na samym początku, aby nie odkładać go na później, 
• stosowanie zasady „jeśli coś zajmuje mniej niż 3 minuty, zrób to od razu”, 
• technika Pomodoro – metoda, która polega na podziale pracy na 25-minutowe odcinki, po których następuje 5 minut przerwy, 
• budowanie asertywności, 
• rozkładanie obowiązków na mniejsze części. 

Czy istnieje lek na prokrastynację? 

Oczywiście w aptece nie znajdziesz leku, który pozwoli Ci przezwyciężyć prokrastynację. Możesz jednak sięgnąć po witaminy czy suplementy diety, które pomogą Ci lepiej się skoncentrować i zwiększą odporność na stres.  

Zwróć uwagę na: 

• witaminy z grupy B, 
• magnez, 
• cynk, 
• wapń, 
• żeń-szeń,  
• ashwagandhę. 

Prokrastynacja to niewątpliwie podstępna i uciążliwa dolegliwość. Walka z nią wymaga ogromnego samozaparcia i czasu. Warto jednak podjąć próbę, aby sobie z nią poradzić, gdyż prokrastynacja najczęściej stoi na drodze do spełniania marzeń i osiągania celów. Pamiętaj, że nie jesteś w tej walce sam. Jeśli widzisz u siebie problem z odkładaniem wszystkiego na później, skonsultuj się ze specjalistą. 

Przeczytaj również:
Jak poprawić koncentrację? Poznaj skuteczne metody!