Dieta kopenhaska – na czym polega i czy jest niebezpieczna?

Dieta kopenhaska (Royal Danish Hospital Diet) to niezwykle restrykcyjny styl żywienia, który pozwala uzyskać zadowalającą redukcję masy nawet w 2 tygodnie. Jest on zaliczany do tzw. diet alternatywnych, do których należy m.in. słynny sposób żywienia według Dukana. Informacji o duńskim jadłospisie jest niewiele, ponieważ nie znajdziemy go w ogólnoprzyjętych zaleceniach stworzonych przez WHO (World Health Organisation) czy też IŻŻ (Instytut Żywności i Żywienia).

Dieta kopenhaska polega na przyjmowaniu przez minimum 13 dni posiłków, w których dzienna podaż nie przekracza 1000 kcal. Na podstawie obserwacji osób stosujących diety alternatywne zauważono, że dostarczają one do organizmu jeszcze mniej energii, aby uzyskać jak najlepszy efekt. Niektóre źródła wskazują na średnią podaż na poziomie jedynie 600 kcal.

Dieta kopenhaska – jadłospis

Aby zobrazować sposób żywienia w diecie kopenhaskiej, warto zapoznać się z poniższym przykładowym jadłospisem:

Dzień I:

• Śniadanie: kawa z 1 kostką/łyżeczką cukru.
• Obiad: 400 g ugotowanego szpinaku z 2 jajami i 1 pomidorem.
• Kolacja: 200 g steku lub innego, tłustego mięsa z sałatą, oliwą z oliwek i sokiem z cytryny.

Dzień II:

• Śniadanie: kawa z 1 kostką/łyżeczką cukru.
• Obiad: 250 g szynki + małe opakowanie jogurtu naturalnego.
• Kolacja: 200 g mięsa wieprzowego + seler z masłem.

Dzień III:

• Śniadanie:  kawa z 1 kostką/łyżeczką cukru + 1 kromka suchego chleba.
• Obiad: 1 plaster szynki, kilka liści sałaty i 2 ugotowane jaja.
• Kolacja: 1 pomidor, 200 g wołowiny i 1 jabłko.

Czy dieta kopenhaska jest bezpieczna?

Dawniej myślano, że im mniejsza podaż kilokalorii, tym lepszy efekt redukcji masy można osiągnąć. Obecnie medycyna neguje ten pogląd i wskazuje na niebezpieczeństwo stosowania restrykcyjnych diet ubogich w kalorie. Aby w pełni zrozumieć zjawisko, należy przybliżyć informacje o podstawowej i całkowitej przemianie materii.

Podstawowa przemiana materii (PPM) to najniższy poziom przemian energetycznych dostarczających energii niezbędnej do podstawowych funkcji fizjologicznych, warunkujących podtrzymanie życia (bicie serca, krążenie krwi itp.). Natomiast całkowita przemiana materii (CPM) to suma PPM wraz z pozostałym wydatkiem energetycznym związanym np. z pracą, codziennymi obowiązkami, a także aktywnością fizyczną. Oprócz spożywania odpowiedniej ilości kilokalorii istotne jest także dostarczenie do organizmu białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin i soli mineralnych.  

Jedynie znikomy procent społeczeństwa posiada tak niskie zapotrzebowanie energetyczne, jakie daje dieta kopenhaska, dlatego może ona przynieść poważne konsekwencje dla organizmu w postaci np. niewydolności narządów i dysfunkcji hormonalnych, szczególnie przy wielotygodniowym/wielomiesięcznym stosowaniu.

Dieta kopenhaska – jak oddziałuje na nasz organizm?

W momencie niewystarczającej podaży kilokalorii przez dłuższy czas organizm pobiera energię z tkanek mięśniowych, doprowadzając do katabolizmu. Objawia się to trudnościami z wykonywaniem ćwiczeń fizycznych oraz prostych czynności w ciągu dnia. 

Osoba, która przebywa na diecie kopenhaskiej, zmaga się z:

• osłabieniem,
• zmęczeniem,
• rozdrażnieniem.

Pojawia się u niej problem niedoborów poszczególnych składników odżywczych. Jadłospis w diecie kopenhaskiej charakteryzuje się niskim poziomem węglowodanów, co może doprowadzić do patologicznej ketozy. Obecność ciał ketonowych wpływa m.in. na układ głodu i sytości, dając efekty obniżonego poczucia łaknienia, co jest jednym z zamiarów twórców tego sposobu żywienia. Węglowodany, oprócz funkcji energetycznej, wpływają również na wzrost hormonów szczęścia, w szczególności dopaminy, stąd przewlekła apatia, która jest nieodłącznym elementem owej diety.

Piśmiennictwo naukowe podkreśla, że dieta kopenhaska prowadzi do wielu niedoborów. Główne, deficytowe składniki, które wyszczególnili badacze, to:

• witaminy: B1, B2, B9, B12, B6, D i C,
• minerały: wapń, magnez i cynk.

Niedobór tych składników może doprowadzić do wielu patofizjologii.

Tak rozległy deficyt składników odżywczych to nieświadome niszczenie własnego organizmu. Kluczem do prawidłowej redukcji masy ciała jest obniżenie ilości przyjmowanych kilokalorii o wartość 500-1000 kcal/dzień w stosunku do całkowitej przemiany materii. Co prawda utrata masy ciała nie będzie tak szybka, jak w przypadku diety kopenhaskiej, jednak efekt będzie stabilniejszy, dzięki czemu unikniemy tzw. efektu jojo. Ponadto ograniczenie kilokalorii do takiego poziomu nie wpłynie negatywnie na nasze zdrowie.

Dieta kopenhaska, choć przynosi szybkie efekty, nie jest odpowiednim sposobem na utratę kilogramów. Może ona doprowadzić do wyniszczenia organizmu. Należy pamiętać, że jedynie zbilansowane żywienie i redukcja masy ciała w odpowiednim tempie mogą przynieść długotrwałe efekty.

Źródła:

• Kołlajtis-Dołowy A., Jeruszka-Bielak M., Wawrzyniak A.
  Diety alternatywne, ich stosowanie w wybranych grupach osób oraz źródła informacji. Kosmos – Problemy Nauk Biologicznych, Aktualne Problemy Zdrowotne w Świetle Nauk o Żywieniu Człowieka, 68(2), s. 185-200, 2019,
• Gawęcki J, Gertig H. Żywienie człowieka, słownik terminologiczny. PWN, Warszawa, 2014,
• Hamułka J., Kiełek K., Wawrzyniak A. Ocena wartości odżywczej diet odchudzających. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 58 (2), s. 427-435, 2007.