Witamina A. W jakich produktach się znajduje?

Co powinniśmy wiedzieć o witaminie A? 

Pod nazwą witamina A kryją się związki chemiczne, które zaliczamy do grupy karotenoidów. Są one związkami wyjściowymi do produkcji witaminy A. Najważniejszym z nich jest beta-karoten.  

Witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczach. Jest magazynowana w wątrobie.  

Podstawową formą witaminy A jest retinol. Ten związek zaliczamy do grupy retinoidów. Retinoidami określamy pochodne retinolu, które wykazują właściwości witaminy A.  

Wśród retinoidów znajdziemy:  

• retinal, 
• kwas retinowy,  
• acytretynę,  
• izotretynoinę. 

Witamina A i jej rola w organizmie 

Witamina A jest składnikiem odżywczym, który jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Witamina A jest niezbędna, aby zaszły następujące procesy: 

• prawidłowe widzenie – jest składnikiem rodopsyny, czyli światłoczułego barwnika znajdującego się w pręcikach, 
• procesy rozrodcze – wpływa na rozwój embrionalny i wzrost młodego organizmu, 
• gojenie ran, 
• synteza hormonów steroidowych, 
• produkcja czerwonych krwinek w szpiku kostnym, 
• utrzymanie ciągłości błon śluzowych w układzie pokarmowym, oddechowym i moczowo-płciowym, 
• utrzymanie prawidłowego stanu naskórka. 

Dodatkowo witamina A jest silnym przeciwutleniaczem. Niweluje działanie wolnych rodników. Bierze także udział w przemianach tłuszczów w organizmie. Witamina A dzięki swoim właściwościom odbudowującym naskórek i złuszczającym znalazła szerokie zastosowanie w kosmetyce. 

Zapotrzebowanie na witaminę A 

Poniższa tabela przedstawia dzienne spożycie witaminy A zalecane przez Instytut Żywności i Żywienia: 

W czym jest witamina A? 

Witaminę A musimy dostarczać do organizmu wraz z pożywieniem.  

Produkty, które zawierają dużą ilość witaminy A, znajdziesz w poniższej tabeli:

Przykładowa zawartość witaminy A w 100 g produktów spożywczych: 

• wątróbka wieprzowa – 13000 μg, 
• wątróbka kurczaka – 9300 μg, 
• jajo kurze – 272 μg, 
• ser camembert – 232 μg, 
• ser twarogowy tłusty – 83 μg, 
• śledź solony – 45 μg, 
• mleko 3,2% – 36 μg. 

Niedobór i nadmiar witaminy A 

Niedobór witaminy A 

Niedobór witaminy A jest rzadko spotykany wśród Polaków.  

Taki problem może wystąpić u osób z uszkodzoną wątrobą i zaburzoną pracą trzustki, przez co tłuszcze źle wchłaniają się z przewodu pokarmowego. Niedobór witaminy A może także pojawić się u chorych na mukowiscydozę.  

Najbardziej znanym i najczęstszym skutkiem niedoboru witaminy A jest ślepota zmierzchowa. Objawia się ona stopniowym pogorszeniem wzroku po zmroku.  

Przewlekły niedobór witaminy A może doprowadzić do: 

• zgrubienia spojówek,  
• suchości oka,  
• zapalenia brzegów powiek, 
• utraty wzroku.  

Niedobór witaminy A często objawia się również pogorszeniem stanu skóry, włosów i paznokci. Skóra ulega nadmiernemu rogowaceniu i jest przesuszona. Wydłuża się także czas gojenia ran.  

Zbyt niski poziom witaminy A u dzieci skutkuje niedokrwistością oraz zahamowaniem wzrostu i rozwoju. 

Nadmiar witaminy A 

Nadmiar witaminy A może spowodować hiperwitaminozę. Dochodzi do niej w przypadku nadmiernego spożycia witaminy A, zwłaszcza podczas stosowania suplementów diety z jej wysoką zawartością. 

Mogą jej towarzyszyć: 

• zaburzenia świadomości,  
• senność,  
• zaburzenia widzenia,  
• bóle głowy,  
• wymioty,  
• żółte zabarwienie skóry.  

Przyjmowanie witaminy A w nadmiarze powoduje obniżenie gęstości mineralnej kości, co zwiększa ryzyko złamań, zwłaszcza u osób starszych.  

U dzieci nadmiar retinoidów wywołuje wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego i ucisk na tarczę nerwu wzrokowego.  

Witamina A a ciąża 

Witamina A stosowana w nadmiarze wykazuje działanie toksyczne i teratogenne.  

Nadmiar witaminy A w trakcie ciąży może spowodować pojawienie się wad wrodzonych wielu narządów i tkanek u płodu.  

Również niedobór witaminy A może zaburzyć wzrost dziecka.  

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę A w przypadku kobiet w ciąży wynosi ok. 750 μg, co odpowiada zjedzeniu dwóch surowych marchewek. 

W trakcie ciąży wybieraj suplementy diety pozbawione witaminy A. Dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę uzupełnisz dzięki dobrze zbilansowanej diecie.  

Witamina A w kosmetyce 

Witamina A, zwłaszcza w formie retinolu czy retinalu, jest składnikiem wielu preparatów kosmetycznych. Pobudza ona wzrost fibroblastów i keratynocytów, co poprawia elastyczność skóry. Wpływa także na grubość naskórka i zmniejsza transepidermalną utratę wody, co wpływa na redukcję zmarszczek. Witamina A jest również stosowana w redukcji przebarwień. Aplikowana na skórę wykazuje działanie antyoksydacyjne i chroni przed fotostarzeniem.  

Kosmetyki z witaminą A wprowadzaj stopniowo do codziennej pielęgnacji. Dzięki temu unikniesz zaczerwienienia, podrażnień, pieczenia i nadmiernej suchości. Stosowanie retinolu i jego pochodnych rozpocznij od niższych stężeń. Wprowadź je do pielęgnacji 1-2 razy w tygodniu.  

Przeczytaj również:
Retinol. Jak działa i czy jest bezpieczny?