Zakażenie układu moczowego. Jak leczyć ZUM?

Według EAU (Europejskie Towarzystwo Urologiczne) w profilaktyce nawrotów zakażenia układu moczowego istotne są trzy etapy:  

1. terapia behawioralna, czyli zmiana nawyków i właściwa higiena,  
2. stosowanie leków i środków innych niż antybiotyki, 
3. antybiotykoterapia. 

Zmiana nawyków 

• Pij dużo płynów. Spowoduje to zwiększenie ilości wydalanego moczu, a w konsekwencji sprawne usuwanie bakterii z dróg moczowych.
• Nie powstrzymuj się od wizyt w toalecie, szczególnie po stosunku.
• Unikaj środków plemnikobójczych.
• Włącz do diety błonnik, by unikać zaparć.
• Dbaj o higienę intymną, używając dedykowanych temu kosmetyków.

Profilaktyka farmakologiczna 

Hormonoterapia 

U kobiet po menopauzie zachodzą liczne zmiany w układzie moczowo-płciowym. Prowadzą one do zmiany pH pochwy i flory bakteryjnej, a także uszkadzają naturalnie występujące bariery przed infekcjami dróg moczowych. Z tego powodu specjaliści zalecją dopochwową suplementację estrogenów, które działają ochronnie na barierę śluzówkową oraz normalizują pH pochwy. 

Preparaty immunostymulujące 

Na rynku aptecznym dostępne są preparaty zawierające liofilizowany lizat E. Coli, czyli bakterii najczęściej przyczyniającej się do infekcji dróg moczowych. Preparaty te znajdują zastosowanie w nawracających niepowikłanych infekcjach układu moczowego u kobiet. Ich działanie polega na stymulacji układu odpornościowego, co pomaga eliminować patogen z dróg moczowych. 

Probiotyki 

Według dotychczas przeprowadzonych badań stosowanie probiotyków zawierających szczepy Lactobacillus może okazać się istotne w zapobieganiu ZUM. Najprawdopodobniej ma to związek z przywracaniem prawidłowej mikroflory pochwy. Ponadto zapobiega występowaniu bakteryjnego zapalenia pochwy, które znacząco zwiększa prawdopodobieństwo pojawienia się infekcji dróg moczowych. Zastosowanie znajdują doustne preparaty zawierające szczepy Lactobacillus, a także probiotyki dopochwowe, zawierające L. Rhamnosus oraz L. Crispatus. 

Profilaktyka antybiotykowa 

W niektórych przypadkach często nawracających infekcji dróg moczowych zastosowanie znajduje profilaktyczne podawanie antybiotyków. Zwykle są to furazydyna lubfosfomycyna. Dobór antybiotyku powinien być oparty o badania mikrobiologiczne moczu i wrażliwość na antybiotyki danego patogenu. Profilaktyka antybiotykowa może być podawana w sposób ciągły lub w pojedynczej dawce po współżyciu. 

Decyzję o antybiotykoterapii profilaktycznej należy podjąć dopiero po rozważeniu innych opcji terapeutycznych i zmianie zachowań mogących zwiększać ryzyko ZUM. Należy także dążyć do wyeliminowania stanów sprzyjających nieprawidłowemu odpływowi moczu. Znaczącą wadą profilaktycznego stosowania antybiotyków jest fakt, że przyczynia się ono do rozwoju lekooporności szczepów bakteryjnych, co może skutkować trudnościami w leczeniu infekcji w przyszłości. 

Substancje pochodzenia roślinnego

D-mannoza 

Dotychczasowe badania kliniczne sugerują, że może ona odegrać istotną rolę w zapobieganiu i leczeniu zakażeń układu moczowego. W jednym z wykonanych badań profilaktyczne podawanie d-mannozy przez 6 miesięcy zredukowało liczbę nawrotów ZUM do 4,5% u pacjentów stosujących d-mannozę w stosunku do 33,3% u chorych nieprzyjmujących leku. W innym badaniu wykazano, że regularne stosowanie d-mannozy jest równie skuteczne w zapobieganiu infekcjom dróg moczowych, jak profilaktyka z użyciem nitrofurantoiny. Wyniki tych badań są na tyle obiecujące, że najprawdopodobniej d-mannoza stanie się wkrótce jednym ze środków oficjalnie zalecanych w terapii ZUM.  

Berberyna 

Podobny mechanizm działania ma berberyna. Jest to substancja o działaniu przeciwdrobnoustrojowym, pozyskiwana z roślin z rodzaju Berberis. Dowiedziono, że berberyna zapobiega przyleganiu bakterii do nabłonka dróg moczowych, a tym samym ułatwia usuwanie patogenów z moczem. Ponadto wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe także wobec innych rodzajów bakterii oraz wirusów, grzybów i pierwotniaków.

Arbutyna 

Arbutyna to substancja naturalnie występująca w roślinie o nazwie mącznica lekarska. Działa ona antyseptycznie i przeciwdrobnoustrojowo wobec bakterii powodujących ZUM. Działa na wiele drobnoustrojów mogących wywoływać infekcje dróg moczowych. Wyniki badań wskazują na to, że preparaty z arbutyną mogą przyczynić się do ograniczenia stosowania antybiotyków w leczeniu i profilaktyce infekcji dróg moczowych.  

Argumentem przeciwnym stosowaniu arbutyny jest jednak fakt, że działa ona najlepiej w środowisku o zasadowym pH. Jest to sprzeczne z ogólnie przyjętą zasadą zakwaszania moczu podczas leczenia ZUM. Z tego względu konieczne są dalsze badania nad substancją.

Żurawina 

Jej działanie polega najprawdopodobniej na blokowaniu przylegania bakterii do dróg moczowych, czego skutkiem jest łatwiejsze wydalanie ich z moczem. Za to działanie odpowiedzialne są proantycyjanidyny. Żurawina zawiera dużą ilość flawonoidów, które wykazują właściwości antyoksydacyjne. Zmniejszają stres oksydacyjny w organizmie, który jest wywoływany w trakcie infekcji.

Pamiętaj, że terapia infekcji dróg moczowych to nie tylko leczenie stanów ostrych, ale także skuteczne zapobieganie nawrotom. 

Przeczytaj również:
Waginoza bakteryjna. Jak ją leczyć?