Czym jest homocysteina i jakie ma znaczenie w medycynie?

Czym jest homocysteina? 

Homocysteina jest aminokwasem. Należy więc do organicznych związków chemicznych, stanowiących podstawowy budulec białek. Powstaje ona poprzez demetylację, czyli usunięcie grupy metylowej z aminokwasu – metioniny. W ludzkim organizmie metabolizowana jest głównie w wątrobie i nerkach, poprzez działanie specyficznych enzymów. We krwi człowieka homocysteina występuje w trzech postaciach: 

• utlenowanej, 
• związanej z białkami,  
• zredukowanej.

Jak oznacza się poziom homocysteiny? 

Oznaczenie poziomu homocysteiny wykonuje się w próbce osocza pobranej rano na czczo. Do badania homocysteiny wykorzystuje się jedną z dwóch grup metod: 

• chromatografię cieczową, 
• metody immunochemiczne. 

Homocysteina – normy 

Za normę całkowitego stężenia aminokwasu w osoczu uznaje się wartości w przedziale od 5 do 15 mikromoli na litr. Fizjologicznie wyższe stężenia występują u mężczyzn oraz osób w starszym wieku, a niższe u kobiet i osób młodych. 

Za punkt odcięcia dla rozpoznania hiperhomocysteinemii, czyli stanu podwyższonego stężenia homocysteiny w osoczu, uznaje się 95. percentyl wartości dla danej populacji, co zwykle w przypadku osób dorosłych tożsame jest z wartością przekraczającą 15 mikromoli na litr. Wartość graniczna zależy jednak od wieku i płci pacjenta, np. dla kobiet w ciąży czy dzieci jest niższa, a dla pacjentów w wieku podeszłym wyższa. 

Jakie konsekwencje niesie ze sobą podwyższone stężenie homocysteiny? 

Homocysteina jest aminokwasem o niekorzystnym działaniu na naczynia krwionośne człowieka. Zaburza ona funkcję śródbłonka – warstwy komórek wyścielającej naczynia krwionośne od wewnątrz, ponadto nasila aktywację procesów zakrzepowych w nich zachodzących oraz stres oksydacyjny, co promuje powstawanie dalszych uszkodzeń. Wreszcie wpływa na modyfikacje białek organizmu. Wszystkie te działania wspólnie sprowadzają się do nasilenia miażdżycy naczyń, a co za tym idzie sprzyjają występowaniu chorób takich jak: 

• choroba wieńcowa, 
• zawały serca, 
• przewlekłe i ostre niedokrwienia kończyn, 
• przewlekła niedostateczność krążenia mózgowego, 
• udary mózgu. 

U kogo może występować podwyższone stężenie homocysteiny? 

• W genetycznie uwarunkowanych niedoborach enzymów biorących udział w metabolizmie tego aminokwasu (choroby wywołane takimi zaburzeniami genetycznymi noszą nazwę homocysteinurii lub homocystynurii); 
• W niedoborach kwasu foliowego oraz witamin z grupy B, konkretnie witaminy B6 i B12, które to również biorą udział w przemianach homocysteiny; 
• W przypadku przyjmowania leków będących antagonistami kwasu foliowego; 
• W zaawansowanej przewlekłej chorobie nerek; 
• U pacjentów cierpiących na niedoczynność tarczycy; 
• W chorobach autoimmunologicznych; 
• W przewlekłych chorobach zapalnych. 

Kiedy oznaczyć stężenie homocysteiny? 

Ocena stężenia homocysteiny w osoczu krwi nie jest badaniem wykonywanym rutynowo. W praktyce klinicznej poddaje się mu jedynie nielicznych chorych. Do wskazań do jego przeprowadzenia należą: 

• niewydolność nerek; 
• wystąpienie zawału serca, udaru mózgu lub innego incydentu naczyniowego u pacjenta, u którego nie stwierdzono żadnych czynników ryzyka jego wystąpienia; 
• wystąpienie zawału serca, udaru mózgu lub innego incydentu naczyniowego u pacjenta, który nie ukończył 40 lat lub u którego w rodzinie wystąpiły udary mózgu lub zawały serca.

Przeczytaj również:
Przetaczanie krwi i jej składników – na czym polega?