Artykuły
Przed ciążą
Przygotowania do ciąży najlepiej rozpocząć w momencie, w którym stwierdzimy psychiczną gotowość na przyjęcie potomstwa. Mimo że od czasu podjęcia takiej decyzji do momentu narodzin dziecka może upłynąć kilka, a nawet kilkanaście miesięcy, warto ten czas przeznaczyć na weryfikację swojego stanu zdrowia i stylu życia. Choć wiele kobiet bez większych problemów zachodzi w ciążę w stosunkowo krótkim czasie, dla niektórych par wdrożenie konkretnych działań może wpłynąć na zwiększenie szansy na naturalne poczęcie i urodzenie zdrowego potomstwa.
Czasem z pewnych przyczyn, które są możliwe do wyeliminowania, nie udaje się zajść w ciążę przez dłuższy czas. Rośnie wówczas presja i stres, który tylko potęguje problem, negatywnie wpływając na płodność.
Obecnie coraz więcej kobiet bardzo świadomie podchodzi do kwestii rodzicielstwa. Jednocześnie wraz z rozwojem cywilizacyjnym obserwuje się coraz częstsze problemy z zajściem w ciążę.
Szacuje się, że w Polsce problem z niepłodnością ma co piąta para starająca się o dziecko.
Według oficjalnej definicji niepłodność to niemożność zajścia w ciążę pomimo starań trwających rok, które polegają na regularnym współżyciu bez stosowania antykoncepcji. Na płodność kobiety ma wpływ wiele czynników:
Przygotowania do ciąży obejmują wprowadzenie prozdrowotnego stylu życia, poddanie się badaniom przesiewowym, suplementację kluczowych dla rozwoju ciąży składników i pozytywne nastawienie.
Toksyczne substancje zawarte w dymie tytoniowym negatywnie wpływają na gruczoły wydzielania wewnętrznego (przysadka, podwzgórze, nadnercza, tarczyca). U palących kobiet częściej odnotowuje się zmniejszanie rezerwy jajnikowej, cykle bezowulacyjne, ciąże ektopowe, poronienia oraz przedwczesny wiek menopauzalny. Równie niebezpieczne jest bierne palenie, dlatego poza rzuceniem palenia należy unikać bezpośredniego kontaktu z osobą palącą.
Nadużywanie alkoholu może obniżać płodność u mężczyzn i kobiet, jednakże alkohol silniej oddziałuje na płeć żeńską, będąc przyczyną:
Najczęściej stosowane doustne tabletki antykoncepcyjne mogą wpływać na opóźnienie powrotu pełnej płodności po ich odstawieniu. Wynika to z przejściowego zablokowania owulacji. To, jak szybko uda się zajść w ciążę, jest kwestią indywidualną i zależy od stosowanej dawki, wieku, masy ciała oraz wcześniejszego występowania nieregularnych cykli miesięcznych.
Średnie opóźnienie zdolności do poczęcia dziecka wynosi 3-6 miesięcy od momentu zaprzestania przyjmowania doustnej antykoncepcji hormonalnej.
Nie ma natomiast medycznych przeciwwskazań do zajścia w ciążę od razu po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej. Niektórym kobietom udaje się to już w pierwszym cyklu starań i nie wywiera to żadnego negatywnego wpływu na przebieg ciąży. Zalecenie wcześniejszego odstawienia antykoncepcji ma na celu zwiększenie szansy na szybsze zapłodnienie. Z zasady pigułki należy odstawić po skończeniu całego opakowania. O szczegółach najlepiej porozmawiać ze swoim ginekologiem.
Suplementację kwasem foliowym należy rozpocząć minimum 12 tygodni, a najlepiej pół roku przed planowaną datą poczęcia. Jest on niezbędny w metabolizmie DNA i katalizuje procesy krwiotwórcze. Niedobór kwasu foliowego zwiększa ryzyko wystąpienia wad wrodzonych cewy nerwowej, zespołu Downa oraz rozszczepu wargi i podniebienia.
Suplementacja w rekomendowanej dziennej dawce 0,4 mg redukuje to ryzyko aż o 74%.
Oprócz zaburzeń w rozwoju układu nerwowego konsekwencją niewystarczającej ilości kwasu foliowego mogą być wady serca, wady układu moczowego, większe ryzyko poronień, stanu przedrzucawkowego i zakrzepicy. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić zażywanie wyższej dawki, np. u kobiet ze stwierdzoną hiperhomocysteinemią, niedokrwistością megaloblastyczną, padaczką, po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej, u osób otyłych i palących oraz w rodzinach, w których występowały przypadki wad cewy nerwowej.
Nie wolno natomiast na własną rękę zwiększać przyjmowanej dawki suplementu, gdyż nadmiar kwasu foliowego zagraża uszkodzeniem wczesnej ciąży oraz zwiększa ryzyko rozwoju otyłości, insulinooporności i cukrzycy u potomstwa.
W ostatnim czasie na rynku pojawia się coraz więcej preparatów zawierających aktywną postać kwasu foliowego, czyli metylofolian. Ich popularność rośnie wraz ze wzrostem świadomości dotyczącej istnienia dużego polimorfizmu genu MTHFR odpowiedzialnego za działanie reduktazy 5,10-metyleno-tetrahydrofolianowej – enzymu przekształcającego kwas foliowy do metylofolianów. Szacuje się, że jego aktywność może być obniżona nawet u 50% populacji w Polsce. Stąd też profilaktycznie można suplementować aktywne metabolity kwasu foliowego, niezależnie od posiadanego wariantu polimorfizmu genu MTHFR.
Oprócz kwasu foliowego warto równocześnie suplementować inne składniki o udowodnionym pozytywnym działaniu na organizm kobiety przygotowującej się do roli matki, takie jak:
Sposób żywienia wywiera istotny wpływ na płodność ludzi. Dieta kobiet planujących potomstwo powinna uwzględniać:
Redukcja nadwagi przed zajściem w ciążę jest wskazana z wielu przyczyn. Oprócz tego, że tkanka tłuszczowa stanowi magazyn energii, jest także aktywna hormonalnie. Otyłość (szczególnie typu brzusznego) może prowadzić do zaburzeń owulacji i procesu implantacji zarodka, czego efektem jest obniżona płodność. Ponadto nadwaga może prowadzić do szeregu powikłań na etapie ciąży i porodu. Zmniejszenie masy ciała pomoże w regulacji gospodarki hormonalnej, przywróci właściwy rytm cykli owulacyjnych i tym samym ułatwi zajście w ciążę. Dieta redukcyjna powinna zostać wdrożona odpowiednio wcześniej, tak aby na 6 miesięcy przed planowanym poczęciem jadłospis nie zakładał już deficytu kalorycznego. Niedowaga, czyli BMI poniżej 20 kg/m2 również niekorzystnie wpływa na płodność kobiety.
Ruch ma zbawienny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Dzięki regularnej, umiarkowanej aktywności fizycznej obniża się oporność tkanek na insulinę, metabolizm mięśniowy wzrasta, a także udaje się zredukować ilość tkanki tłuszczowej z newralgicznych okolic brzucha. Zbyt intensywne treningi mogą przynieść odwrotny efekt w postaci zaburzeń owulacji.
Niska jakość plemników jest jedną z najczęstszych przyczyn niepowodzeń podczas starania się o dziecko. Wpływa nie tylko na niższe prawdopodobieństwo zapłodnienia, ale także na wzrost ryzyka poronień u partnerki.
Mężczyzna może pośrednio wpłynąć na liczebność i ruchliwość produkowanych plemników poprzez:
Planując zajście w ciążę, należy koniecznie udać się do ginekologa. W ramach tzw. porady przedkoncepcyjnej lekarz, wykonując USG narządu rodnego, może wykryć czynniki utrudniające zajście w ciążę, takie jak endometrioza, wady anatomiczne macicy, mięśniaki, polipy. Kobieta często jest nieświadoma istnienia niektórych nieprawidłowości, które, mimo że nie dają objawów, mogą powodować niepłodność lub wczesne poronienia. Im wcześniej uda się wykryć ewentualne zaburzenia, tym więcej czasu na ich leczenie zwiększające szansę na zajście w ciążę. Należy także pamiętać o regularnym wykonywaniu cytologii i USG piersi. Na tym etapie warto dokonać wyboru zaufanego ginekologa-położnika, który poprowadzi ciążę.
Jeśli kobieta planująca dziecko cierpi na jakąś chorobę przewlekłą, powinna udać się także na wizytę do swojego lekarza prowadzącego. Należy poinformować go o planowanej ciąży. W zależności od rodzaju choroby i jej wpływu na prokreację lekarz może wydać specjalne zalecenia, zmienić rodzaj lub dawki leków oraz zlecić dodatkowe badania.
Przed ciążą należy udać się do stomatologa i wyleczyć wszystkie zęby. Choroby przyzębia mają negatywny wpływ na przebieg ciąży. Mogą nawet doprowadzić do przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka lub stanu rzucawkowego. Ponadto nieleczona próchnica jest źródłem dużego stężenia bakterii kariogennych, co niesie ryzyko zakażenia jamy ustnej dziecka i wczesnego rozwoju próchnicy zębów. Również w czasie ciąży w okolicy 9-10 tygodnia zaleca się odbycie profilaktycznego badania stomatologicznego.
Przed zajściem w ciążę warto sprawdzić stan odporności na choroby zakaźne groźne dla płodu, takie jak różyczka, ospa wietrzna i wirusowe zapalenie wątroby typu B. Jeśli badania laboratoryjne wykażą brak odporności, lepiej poddać się szczepieniom. Po zaszczepieniu przeciwko różyczce z planowanym zajściem w ciążę należy odczekać trzy miesiące, a po każdej dawce szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B co najmniej miesiąc. Kobietom planującym macierzyństwo zaleca się także szczepienia przeciw grypie i wirusowi SARS-CoV-2 z uwagi na zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu choroby w ciąży.
Planując ciążę, warto sprawdzić parametry, które w dużej mierze odpowiadają za płodność. Jednym z najważniejszych narządów wydzielania wewnętrznego, którego prawidłowa praca jest niezbędna do pomyślnego poczęcia dziecka, jest tarczyca. W Polsce wiele kobiet cierpi na niedoczynność tarczycy i chorobę Hashimoto, niekiedy nie zdając sobie z tego sprawy. Niedostateczna ilość hormonów tarczycy może być powodem występowania cykli bezowulacyjnych, które z oczywistych względów uniemożliwiają zapłodnienie. Normy TSH dla kobiet planujących ciążę są znacznie bardziej restrykcyjne niż dla ogółu populacji. Poziom hormonu tyreotropowego (TSH) powinien wynosić maksymalnie 2,5 µU/ml, a najlepiej, gdy nie przekracza 2,0 µU/ml.
Obejmuje unikanie stresu, zapewnienie odpowiedniej ilości snu i czasu na odpoczynek oraz dbałość o szeroko pojęty dobrostan psychiczny. Czas oczekiwania na upragnione dziecko powinien w miarę możliwości upływać spokojnie i szczęśliwie. Stres może upośledzać płodność kobiet i mężczyzn. Widocznym przykładem tego mechanizmu są partnerzy, którzy starając się o potomstwo, po latach bezskutecznych prób adoptują dziecko. Po ustąpieniu presji i stresu niektórym kobietom nieoczekiwanie udaje się zajść w ciążę. Warto zastanowić się także nad warunkami pracy, ponieważ niektóre zawody niosą za sobą zagrożenie związane z działaniem teratogennych czynników, które mogą uszkodzić płód w pierwszych tygodniach ciąży.
Niektóre leki mogą niekorzystnie wpływać na płodność (np. leki przeciwdepresyjne), a inne mogą wykazywać działanie teratogenne, stanowiąc zagrożenie dla rozwijającego się płodu (np. leki przeciwpadaczkowe, izotretynoina stosowana w leczeniu trądziku). Do popularnych leków bez recepty wykazujących negatywny wpływ na płód należą także niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen, naproksen). Dlatego w trakcie starań o dziecko nie powinno się zażywać leków na własną rękę.
Wszystkie powyższe działania podejmowane w ramach przygotowań nie tylko zwiększają szansę na poczęcie i donoszenie ciąży, ale także wpływają korzystnie na ogólny stan zdrowia, poprawę kondycji fizycznej i zmniejszenie nasilenia ewentualnych dolegliwości ciążowych. Starając się o dziecko, najlepiej współżyć nie tylko w dni płodne. Współycie 2-3 razy w tygodniu poprawiają parametry nasienia i zwiększają szansę na zapłodnienie.
Źródła:
Regulaminy
Pomocne linki
Dołącz do nas
Pobierz aplikację Recepta Gemini
Rezerwuj wygodnie w aplikacji, odbieraj w pobliskich aptekach!
