Czarnuszka – właściwości i zastosowanie

Czarnuszka – co o niej wiadomo? 

Czarnuszka siewna (Nigella sativa L.) jest rośliną zielną, jednoroczną, osiągającą maksymalnie 0,4 m wysokości. Ma drobne liście, białe kwiaty i wielonasienne mieszki. Nasiona czarnuszki charakteryzują się ostrym i korzennym smakiem. Nigella sativa jest powszechnie znana jako czarnuszka, czarnuszka siewna czy czarny kmin (ang. black cumin). Roślina pochodzi z rejonów Południowej Europy, Północnej Afryki i Zachodniej Azji. Obecnie uprawiana jest w wielu rejonach świata, zwłaszcza w krajach o ciepłym klimacie, także na południu Polski.

Czarnuszka od wieków znajduje zastosowanie w medycynie ludowej w różnych zakątkach świata. Dawniej uważano, że jest ona skutecznym lekiem na wszelkie dolegliwości. Jej właściwości prozdrowotne doceniali starożytni Egipcjanie, Rzymianie czy Grecy. 

Obecnie czarnuszka jest wykorzystywana głównie jako przyprawa, często również jako zamiennik pieprzu, gdyż w przeciwieństwie do niego nie podrażnia błony śluzowej żołądka. Jest dodawana do pieczywa, wypieków, marynat, serów twarogowych, warzyw czy mięs. Co ciekawe, czarnuszka może być również wykorzystywana jako naturalny środek konserwujący. Z czarnuszki pozyskuje się olej oraz wytwarza nalewkę. 

Czarnuszka – wartość odżywcza 

Wartość energetyczna nasion czarnuszki wynosi ok. 490 kcal na 100 g. Są one bogatym źródłem białka (ok. 15 g/100 g), tłuszczu (ok. 35 g/100 g) oraz węglowodanów (ok. 22 g/100 g). Nasiona są również dobrym źródłem błonnika pokarmowego (ok. 14 g/100 g), zarówno frakcji rozpuszczalnej, jak i nierozpuszczalnej. Nasiona czarnuszki obfitują w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, które wykazują korzystne działanie na organizm. 

Nasiona czarnuszki są również źródłem: 

• witamin – witaminy A, witaminy E, witaminy B1, witaminy B2, witaminy B6, witaminy B3, witaminy C, kwasu foliowego; 
• składników mineralnych – wapnia, fosforu, miedzi, żelaza, cynku, magnezu, sodu, potasu, siarki, chromu, manganu; 
• związków biologicznie czynnych, takich jak alkaloidy, flawonoidy, taniny, garbniki, kwercetyna, kemferol, olejki eteryczne, sitosterole.  

Czarnuszka – właściwości i zastosowanie 

Według doniesień naukowych czarnuszka wykazuje wiele pozytywnych właściwości. Korzystnie wpływa na pracę wielu układów i narządów oraz działa plejotropowo.  

Czarnuszka wykazuje działanie: 

• hipoglikemiczne – obniżające poziom glukozy we krwi, 
• przeciwalergiczne, 
• przeciwbólowe, 
• przeciwzapalne, 
• przeciwbakteryjne, 
• przeciwpasożytnicze, 
• przeciwgrzybiczne, 
• przeciwwirusowe, 
• żółciotwórcze i żółciopędne, 
• poprawiające trawienie, 
• wiatropędne, 
• moczopędne, 
• przeciwutleniające, 
• przeciwnowotworowe, 
• immunomodulujące. 

Stosowanie czarnuszki zaleca się osobom chorującym na cukrzycę i insulinooporność ze względu na korzystny wpływ na gospodarkę węglowodanową organizmu i działanie hipoglikemiczne.  

Jak donoszą badania, dobrze sprawdzi się również u osób cierpiących na choroby reumatyczne ze względu na działanie przeciwzapalne.  

Jest ona także zalecana osobom cierpiącym na dnę moczanową – wykazano, że może przyczyniać się do zmniejszenia poziomu kwasu moczowego we krwi u osób cierpiących na tę przypadłość.  

Czarnuszka działa korzystnie na układ pokarmowy – może sprawdzić się u osób z różnymi zaburzeniami trawiennymi.  

Badania mówią również o korzystnym działaniu czarnuszki w przypadku astmy czy alergii.  

Wykazano, że czarnuszka może stymulować układ odpornościowy.  

Obecnie prowadzonych jest wiele badań na temat prawdopodobnych właściwości przeciwnowotworowych czarnuszki. 

Przeczytaj również:
Olej z czarnuszki – właściwości i zastosowanie
Olej z czarnuszki a laktacja