Suplementy diety i leki – czym są? Baza wiedzy!

Co to są suplementy diety? 

Według ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia z 25 sierpnia 2006 roku suplement diety jest to środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, będący skoncentrowanym źródłem witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, pojedynczych lub złożonych, wprowadzony do obrotu w formie umożliwiającej dawkowanie, w postaci: kapsułek, tabletek, drażetek i w innych podobnych postaciach, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem i w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych odmierzonych ilościach jednostkowych, z wyłączeniem produktów posiadających właściwości produktu leczniczego w rozumieniu przepisów prawa farmaceutycznego. 

Co to są leki? 

Zgodnie z Ustawą Prawo Farmaceutyczne produktem leczniczym, czyli lekiem, jest substancja lub mieszanina substancji, której przypisuje się właściwości zapobiegania lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt, lub podawana człowiekowi lub zwierzęciu w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia czy modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu ludzkiego lub zwierzęcego; pojęcie produktu leczniczego nie obejmuje dodatków paszowych uregulowanych w odrębnych przepisach.  

Suplementy diety a leki 

Według powyższych opisów lekiem nazywany jest produkt, który ma na celu zapobieganie lub leczenie chorób. Leki mogą też modyfikować funkcje fizjologiczne organizmu, np. podczas wykonywania badań diagnostycznych. Z kolei suplementy diety należą do jednej z grup żywności i wykazują efekt odżywczy lub inny fizjologiczny. Leki oraz suplementy diety mogą zawierać te same substancje, np. witaminę C, witaminę D, ekstrakt z miłorzębu dwuklapowego czy ostropestu plamistego, jednakże rozróżnia je kilka cech. Pod uwagę bierze się: 

• skład (składnik aktywny w określonej dawce);  
• właściwości farmakologiczne oparte na wiedzy naukowej;  
• prezentację produktu; 
• przeznaczenie; 
• sposób użycia; 
• ryzyko związane ze stosowaniem produktu.  

W lekach dawki substancji aktywnych wykazują działanie lecznicze, natomiast suplementy diety mają wyłącznie charakter odżywczy. Suplementy diety muszą być odpowiednio prezentowane – zarówno ich reklamy, jak i opakowania nie mogą sugerować, że jest to produkt o właściwościach terapeutycznych.  

Co jeszcze wyróżnia suplement diety od leku? 

Zarówno leki, jak i suplementy diety można kupić w aptekach. Sprawia to, że pacjenci często nie widzą różnicy pomiędzy tymi produktami. Suplementy diety i leki są wytwarzane w podobny sposób i przybierają podobne postacie, ale różnią je wykorzystywane surowce. Suplementy diety produkowane są z surowców, których jakość określa się jako spożywczą. Z kolei leki są produkowane z surowców farmaceutycznych. Stosowanie suplementów diety może być wskazane, gdy dane składniki mineralne, witaminy, ekstrakty roślinne czy aminokwasy nie są dostarczane do organizmu wraz z dietą. Środki lecznicze nie uzupełniają diety.  

Ważnym elementem odróżniającym suplement diety od leku jest kontrola, jakiej podlegają leki. Muszą one spełniać wszystkie wymagania, które określa polskie oraz europejskie prawo. Leki poddawane są ciągłym kontrolom – głównie badany jest ich skład. Suplementy diety nie są poddawane tak restrykcyjnym kontrolom. Muszą spełnić wymogi określane przez przepisy prawa żywnościowego dla środków spożywczych. Producent, zgłaszając suplement diety do rejestru, nie ma obowiązku dostarczenia dokumentacji dotyczącej składu preparatu, sposobu wytwarzania oraz jakości produktu.  

Na jakie suplementy warto zwracać uwagę? 

Suplementy diety to produkty, które można kupić w aptekach, sklepach, a także za pośrednictwem Internetu. Najlepiej nabywać takie produkty w aptece, która zapewnia odpowiednie przechowywanie suplementów diety oraz nabywa je ze sprawdzonych źródeł.  

Należy wystrzegać się kupowania suplementów diety z niepewnych źródeł, gdyż ich przyjmowanie może stanowić zagrożenie dla zdrowia.  

W Internecie często można spotkać się z podrobionymi produktami, które zachęcają do zakupu niższą ceną oraz kolorową reklamą. Aby mieć pewność, że suplement diety został zarejestrowany w wykazie suplementów diety, można wyszukać go za pośrednictwem portalu Głównego Inspektoratu Sanitarnego.  

Zamiar stosowania suplementu diety warto skonsultować ze swoim lekarzem prowadzącym lub farmaceutą. 

Podczas wyboru suplementu diety, który zawiera ekstrakt roślinny, warto zwrócić uwagę, czy posiada on standaryzację. Standaryzacja określa ilość substancji czynnej w pojedynczej dawce produktu. Dzięki tej informacji możemy sprawdzić, czy produkt zawiera związki, które mają wpływać na nasz organizm.  

Przykładowo substancją wykazującą działanie w ekstraktach z miłorzębu dwukapowego są glikozydy flawonowe. Jeśli producent określi ich ilość w swoim preparacie, jesteśmy w stanie przewidzieć, jaki wpływ na nasz organizm może mieć przyjmowanie danego suplementu diety.  

Drugim oznaczeniem, jakie możemy znaleźć na opakowaniu suplementu diety, jest DER (Drug Extract Ratio). Nie mówi on, ile w danym suplemencie znajduje się substancji czynnej, ale określa, z jakiej ilości surowca otrzymano wyciąg.  

Warto zwrócić uwagę na to, czy na opakowaniu suplementu diety znajduje się któreś z tych oznaczeń. Pomoże ono określić, co zawiera suplement diety oraz jaka jest jego jakość.  

Wybierając suplement diety, warto dopytać farmaceutę o skład preparatu. Wiele suplementów diety, np. z magnezem, zawiera w składzie związek chemiczny, który dostarcza niewielu jonów magnezu do organizmu. Wiedza farmaceutów w tej kwestii jest ogromna, dlatego warto zasięgnąć ich opinii podczas wyboru preparatu.  

Źródła: 

1. Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z 25 sierpnia 2006 r. ze zmianami. 
2. Ustawa Prawo Farmaceutyczne. 
3. Suplementy diety a produkty lecznicze – zasady działania obu środków www.pzuzdrowie.pl. 
4. Co warto wiedzieć o suplementach diety – poradnik konsumencki, Warszawa 2015 r.