Methofill SD (Methotrexatum )

Jak działa lek Methofill SD?

Działanie leku Methofill SD polega na:

• hamowaniu wzrostu szybko namnażających się komórek w organizmie
• obniżaniu aktywności układu odpornościowego

Kiedy stosuje się lek Methofill SD?

Lek stosowany jest w leczeniu:

• reumatoidalnego zapalenia stawów u dorosłych (RZS) 
• wielostawowej postać ciężkiego, czynnego młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów (jeśli leczenie niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ) okazało się nieskuteczne)
• ciężkiego łuszczycowego zapalenie stawów u dorosłych (szczególnie palców rąk i nóg, ze zmianami łuszczycowymi na skórze i paznokciach)
• ciężkiej postaci łuszczycy opornej na inne metody leczenia 
• choroby Leśniowskiego-Crohna 

Lek Methofill SD modyfikuje i spowalnia postęp choroby. 

Jak stosować lek Methofill SD?

Ten lek należy zawsze stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. W razie wątpliwości należy zwrócić się do lekarza lub farmaceuty.

Sposób stosowania

• lek przeznaczony do podawania podskórnego (wstrzyknięcia)
• lek może być podawany przez lekarza lub fachowy personel albo pod ich nadzorem jedynie raz w tygodniu
• dzień wykonania wstrzyknięcia należy ustalić z lekarzem 
• na początku leczenia lek Methofill SD będzie podawany we wstrzyknięciu, przez personel medyczny
• lekarz może zdecydować o samodzielnym, podskórnym stosowaniu leku przez pacjenta
• pacjent zostanie odpowiednio przeszkolony w tym zakresie
• nigdy nie należy podejmować prób samodzielnego wstrzyknięcia leku bez odbycia wcześniejszego szkolenia
• wstrzykiwacz jest przeznaczony do jednorazowego użytku
• należy pamiętać o wykorzystaniu całej zawartości wstrzykiwacza

Dawkowanie

• dawkę leku ustala lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta
• efekty leczenia są zazwyczaj widoczne dopiero po upływie 4 – 8 tygodni stosowania leku

Ważne 

• w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, młodzieńczego zapalenia stawów, łuszczycowego zapalenia stawów, łuszczycy oraz choroby Leśniowskiego-Crohna lek Methofill SD należy stosować wyłącznie raz w tygodniu
• zastosowanie zbyt dużej dawki leku Methofill SD może być śmiertelne

Czas podawania

• lek Methofill SD wstrzykuje się raz w tygodniu
• czas leczenia ustala lekarz
• leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów, młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów, łuszczycy zwykłej oraz łuszczycowego zapalenia stawów i choroby Leśniowskiego-Crohna lekiem Methofill SD jest leczeniem długotrwałym

Stosowanie u dzieci i młodzieży

• lekarz podejmuje decyzję dotyczącą właściwej dawki u dzieci i młodzieży z postacią wielostawową młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów
• lek Methofill SD nie jest zalecany do stosowania u dzieci w wieku poniżej 3 lat, ze względu na niewystarczające doświadczenie u pacjentów w tej grupie wiekowej

Kobiety w ciąży

• nie powinny stosować ani (lub) podawać leku Methofill SD
• powinny unikać kontaktu leku z powierzchnią skóry lub błon śluzowych w przypadku skażenia, zanieczyszczoną powierzchnię natychmiast obficie spłukać wodą

Przyjęcie większej niż zalecana dawki leku Methofill SD

W przypadku przyjęcia dawki większej niż zalecana należy natychmiast powiedzieć o tym lekarzowi. 

Pominięcie przyjęcia leku Methofill SD

Nie należy stosować dawki podwójnej w celu uzupełnienia pominiętej dawki.

Przerwanie przyjmowania leku Methofill SD

W przypadku przerwania przyjmowania leku Methofill SD należy natychmiast powiedzieć o tym lekarzowi. 

Kiedy nie stosować leku Methofill SD?

Leku nie należy stosować u pacjentów:

• uczulonych na metotreksat lub którykolwiek z pozostałych składników tego leku
• z ciężką chorobą wątroby lub nerek, lub krwi
• regularnie spożywających duże ilości alkoholu
• z ciężkim zakażeniem, np. gruźlicą, zakażeniem HIV lub z obniżoną odpornością z innego powodu 
• z owrzodzeniami w jamie ustnej, żołądku lub jelitach

Leku nie należy również stosować u:

• kobiet w ciąży lub karmiących piersią
• pacjentów aktualnie poddawanym szczepieniom z zastosowaniem szczepionek zawierających żywe drobnoustroje

Lekarz indywidualnie ocenia ryzyko stosowania leku u pacjenta.

Jak każdy lek, lek Methofill SD może wywołać skutki uboczne, jednak nie wystąpią one u każdego pacjenta. 

Należy niezwłocznie powiedzieć lekarzowi, jeśli u pacjenta wystąpią jakiekolwiek następujące objawy, mogą one wskazywać na ciężkie, potencjalnie zagrażające życiu działania niepożądane, które wymagają pilnego podjęcia określonego leczenia:

• uporczywy, nieproduktywny suchy kaszel, duszność i gorączka - mogą to być objawy zapalenia płuc (często)
• krwioplucie, czyli odkrztuszanie wydzieliny z krwią
• objawy uszkodzenia wątroby takie jak zażółcenie skóry i białkówek oczu
  Metotreksat może powodować przewlekłe uszkodzenie wątroby (marskość wątroby), tworzenie się tkanki bliznowatej (zwłóknienie wątroby), tłuszczowe zwyrodnienie wątroby (wszystkie niezbyt często), zapalenie wątroby (ostre zapalenie wątroby) - rzadko oraz niewydolność wątroby (bardzo rzadko)
• objawy uczulenia takie jak: wysypka skórna, w tym zaczerwieniona, swędząca skóra, obrzęk dłoni, stóp, kostek, twarzy, ust, jamy ustnej lub gardła (który może powodować trudności w połykaniu lub oddychaniu i uczucie zbliżającego się omdlenia, mogą to być objawy ciężkich reakcji uczuleniowych lub wstrząsu anafilaktycznego - występują rzadko
• objawy uszkodzenia nerek takie jak: obrzęk dłoni, kostek, lub stóp, lub zmiana częstości oddawania moczu (oliguria) lub zmniejszenie objętości, lub brak moczu (anuria), mogą to być objawy niewydolności nerek (rzadko)
• objawy zakażenia np.: gorączka, dreszcze, obolałość, ból gardła (metotreksat może zwiększać podatność na zakażenia)
  Ciężkie zakażenia takie, jak określony rodzaj zapalenia płuc (zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis carinii) lub zatrucie krwi (posocznica) - występują rzadko.
• objawy takie jak: osłabienie jednej strony ciała (udar mózgu) lub ból, obrzęk, zaczerwienienie i odczuwanie ciepła w jednej z nóg (zakrzepica żył głębokich)
   Może się to wydarzyć kiedy zakrzep krwi zamknie światło naczynia krwionośnego (zdarzenie zakrzepowo-zatorowe) - występuje rzadko.
• gorączka i ciężkie pogorszenie ogólnego stanu zdrowia lub nagła gorączka, której towarzyszy ból gardła lub jamy ustnej, lub zaburzenia oddawania moczu (metotreksat może powodować ostre zmniejszenie liczby białych krwinek - agranulocytozę) i ciężkie zahamowanie czynności szpiku kostnego (bardzo rzadko)
• nieoczekiwane krwawienie np. krwawienie z dziąseł, krew w moczu, w wymiotach lub pojawienie się krwawych wybroczyn (mogą to być objawy znacznego zmniejszenia liczby płytek krwi w przebiegu ciężkiego zahamowania czynności szpiku kostnego, występują bardzo rzadko)
• objawy takie jak: silny ból głowy często w połączeniu z gorączką, sztywność karku, nudności, wymioty, dezorientacja i wrażliwość na światło mogą wskazywać na zapalenie opon mózgowych (ostre aseptyczne zapalenie opon mózgowych), występują bardzo rzadko
• u pacjentów z nowotworem otrzymujących metotreksat zgłaszano występowanie pewnych zaburzeń mózgu (encefalopatia/leukoencefalopatia)
  Takie działania niepożądane nie mogą być wykluczone, gdy leczenie metotreksatem jest stosowane w leczeniu innych chorób.
  Objawami tego rodzaju  zaburzeń mózgu mogą być: zmieniony stan psychiczny, zaburzenia ruchowe (ataksja), zaburzenia widzenia lub zakłócenia pamięci (częstość nieznana).
• ciężka wysypka skórna lub pęcherze na skórze (mogą występować również w jamie ustnej, oczach i narządach płciowych)
  Mogą to być objawy bardzo rzadkich stanów zwanych zespołem Stevensa-Johnsona lub zespołem oparzonej skóry (toksyczne martwicze oddzielanie się naskórka/zespół Lyella), występują bardzo rzadko. 

Inne działania niepożądane

Bardzo często (może wystąpić u więcej niż 1 na 10 osób):

• zapalenie błony śluzowej jamy ustnej, niestrawność, nudności, utrata apetytu, ból brzucha
• nieprawidłowe wyniki testów czynnościowych wątroby (AspAT, AlAT, bilirubina, fosfataza alkaliczna)

Często (może wystąpić u nie więcej niż 1 na 10 osób):

• owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, biegunka
• wysypka, zaczerwienienie skóry, świąd
• ból głowy, zmęczenie, senność
• zmniejszone wytwarzanie krwinek prowadzące do zmniejszenia liczby krwinek białych i (lub) czerwonych i (lub) płytek krwi 

Niezbyt często (może wystąpić u nie więcej niż 1 na 100 osób):

• zapalenie gardła
• zapalenie jelit, wymioty, zapalenie trzustki, czarne lub smoliste stolce, owrzodzenia i krwawienia z przewodu pokarmowego
• zwiększona wrażliwość na światło, wypadanie włosów, zwiększenie liczby guzków reumatoidalnych, półpasiec, zapalenie naczyń krwionośnych, wysypka podobna do opryszczki
• pokrzywka
• ujawnienie się cukrzycy
• zawroty głowy, splątanie, depresja
• zmniejszenie stężenia albuminy w osoczu
• zmniejszenie liczby wszystkich krwinek, w tym płytek krwi
• stan zapalny i owrzodzenie pęcherza moczowego lub pochwy, zaburzenie czynności nerek, zaburzenia oddawania moczu
• ból stawów, ból mięśni, zmniejszenie masy kostnej

Rzadko (może wystąpić u nie więcej niż 1 na 1000 osób):

• zapalenie dziąseł
• nasilona pigmentacja skóry, trądzik, niebieskie plamki na skórze na skutek krwawień z naczyń krwionośnych (wybroczyny, podbiegnięcia krwawe)
• uczuleniowe zapalenie naczyń krwionośnych
• zmniejszenie stężenia przeciwciał we krwi
• zakażenie (w tym reaktywacja nieaktywnego, przewlekłego zakażenia), zaczerwienienie oczu ( zapalenie spojówek)
• zmiany nastroju
• zaburzenia widzenia
• zapalenie osierdzia, nagromadzenie płynu w osierdziu, zaburzenia napełniania komór serca z powodu nagromadzenia płynu w osierdziu
• niskie ciśnienie krwi
• tworzenie tkanki bliznowatej w płucach (zwłóknienie płuc), duszność i astma oskrzelowa, nagromadzenie płynu w opłucnej
• złamania przeciążeniowe kości
• zaburzenia elektrolitowe
• gorączka, zaburzone gojenie ran 

Bardzo rzadko (może wystąpić u nie więcej niż 1 na 10 000 osób):

• ostre toksyczne rozdęcie jelita grubego (toksyczne rozdęcie okrężnicy)
• nasilenie pigmentacji paznokci, zapalenie naskórka (zanokcica ostra), głębokie zakażenie mieszków włosowych (czyraczność), widoczne powiększenie niewielkich naczyń krwionośnych
• ból, utrata siły mięśniowej lub uczucie drętwienia, lub mrowienia, lub odczuwanie słabszej niż zwykle reakcji na bodźce, zmiany smaku (metaliczny posmak), drgawki, porażenie, ostre
• aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• niezapalna choroba oka (retinopatia), osłabienie widzenia
• zmniejszenie popędu płciowego, impotencja, powiększenie piersi u mężczyzn,
• zaburzenia wytwarzania nasienia (oligospermia), zaburzenia miesiączkowania, upławy
• powiększenie węzłów chłonnych (chłoniak)
• zaburzenia limfoproliferacyjne (nadprodukcja krwinek białych)

Częstość nieznana (nie może zostać określona na podstawie dostępnych danych):

• zwiększona liczba niektórych białych krwinek
• krwawienie z nosa
• białkomocz
• osłabienie (astenia)
• krwawienie z płuc
• uszkodzenia kości szczęki (w wyniku nadprodukcji krwinek białych)
• niszczenie tkanki w miejscu wstrzyknięcia
• zaczerwienienie i łuszczenie się skóry
• obrzęk

Podskórnie podawane dawki metotreksatu są miejscowo dobrze tolerowane. Obserwowano jedynie łagodne, miejscowe reakcje skórne takie jak: 

• uczucie pieczenia
• rumień
• obrzęk
• przebarwienia
• świąd 
• silne swędzenie
• ból

zmniejszające się w trakcie leczenia.

Przed rozpoczęciem przyjmowania leku Methofill SD należy omówić z lekarzem lub farmaceutą.

Jeśli podczas stosowania leku Methofill SD u pacjenta wystąpi krwioplucie, czyli odkrztuszanie wydzieliny z krwią, należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza (może to być objaw ostrego krwawienia z płuc).

Należy poinformować lekarza jeśli:

• pacjent jest osobą w podeszłym wieku, jest osłabiony lub w złym stanie ogólnym
• u pacjenta stwierdzono zaburzenia czynności wątroby
• u pacjenta rozpoznano odwodnienie (niedobór wody w organizmie)

Przed rozpoczęciem stosowania leku Methofill SD

• zostanie wykonane u pacjenta badanie krwi w celu potwierdzenia wystarczającej liczby komórek krwi, sprawdzenia czynności wątroby, stężenia albumin (białka krwi) w osoczu oraz czynności nerek 
• lekarz wykluczy u pacjenta występowanie choroby zakaźnej - gruźlicy (zostanie wykonane zdjęcie rentgenowskie)

Podczas przyjmowania leku Methofill SD

U pacjenta należy wykonywać badania (co najmniej raz w miesiącu w pierwszych sześciu miesiącach leczenia, a następnie co najmniej raz na trzy miesiące):

• jamy ustnej i gardła w celu wykrycia zmian błon śluzowych
• krwi
• oceniające czynność wątroby
• oceniające czynność nerek
• układu oddechowego i w razie konieczności, badanie czynności płuc

Podczas leczenia

• mogą wystąpić objawy utajonych przewlekłych chorób (np. półpasiec, gruźlica, wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C)
• mogą uaktywnić się zapalenie skóry wywołane promieniowaniem i oparzenia słoneczne (ekspozycja na promieniowanie UV podczas leczenia metotreksatem może nasilać zmiany łuszczycowe)
• może wystąpić powiększenie węzłów chłonnych (w takim przypadku należy przerwać leczenie)
• może wystąpić biegunka (objaw działania toksycznego leku Methofill SD), jeżeli u pacjenta wystąpi biegunka, należy powiedzieć o tym lekarzowi, może być konieczne odstawienie leku
• mogą wystąpić niektóre zaburzenia mózgowe (encefalopatia/leukoencefalopatia) u pacjentów onkologicznych otrzymujących metotreksat, ale nie można wykluczyć występowania tych działań niepożądanych u pacjentów przyjmujących metotreksat w innych wskazaniach

Specjalne środki ostrożności dotyczące stosowania leku Methofill SD

• lek na pewien czas zaburza wytwarzanie plemników i komórek jajowych (w większości przypadków działanie to ustępuje)
• lek może spowodować poronienie i ciężkie wady wrodzone (pacjentka powinna unikać zajścia w ciążę w czasie przyjmowania metotreksatu i przez co najmniej 6 miesięcy po zakończeniu leczenia)

Zalecane badania kontrolne i środki ostrożności:

• ciężkie działania niepożądane mogą wystąpić również po podaniu małych dawek leku Methofill SD
• należy zgłaszać się regularnie na kontrolne wizyty u lekarza i wykonywać zlecone badania laboratoryjne

Lekarz indywidualnie ocenia ryzyko stosowania leku u pacjenta.

Jeśli pacjentka jest w ciąży, przypuszcza że może być w ciąży lub gdy planuje mieć dziecko, powinna poradzić się lekarza lub farmaceuty przed zastosowaniem tego leku.

Nie należy stosować leku Methofill SD, u kobiet w ciąży lub próbujących zajść w ciążę.

Metotreksat (substancja czynna leku Methofill SD) może spowodować wystąpienie wad wrodzonych (wad rozwojowych czaszki, twarzy, serca i naczyń krwionośnych,
mózgu i kończyn) ,może wywierać szkodliwie działanie na nienarodzone dziecko lub wywołać poronienie. 

Jeśli pacjentka jest w wieku rozrodczym, należy przed rozpoczęciem leczenia definitywnie potwierdzić, że nie jest ona w ciąży.

Pacjentka powinna unikać zajścia w ciążę w czasie leczenia metotreksatem i przez co najmniej 6 miesięcy po jego zakończeniu, stosując przez cały ten czas niezawodne metody antykoncepcji.

Jeśli pacjentka w czasie leczenia zajdzie w ciążę lub podejrzewa, że może być w ciąży, powinna jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. 

Jeżeli pacjentka planuje zajść w ciążę, powinna skonsultować się z lekarzem, który może skierować pacjentkę do specjalisty, w celu uzyskania porady przed planowanym rozpoczęciem leczenia.

Jeśli pacjentka karmi piersią, powinna poradzić się lekarza lub farmaceuty przed zastosowaniem tego leku.

Należy przerwać karmienie piersią przed rozpoczęciem i w trakcie stosowania leku Methofill SD.

Zawsze należy poinformować swojego lekarza lub farmaceutę, jakie leki na receptę, leki bez recepty lub produkty ziołowe są już przyjmowane. 

Leki, które stosowane jednocześnie z lekiem Methofill SD, mogą wpływać na jego działanie:

• antybiotyki: tetracykliny, chloramfenikol, niewchłanialne antybiotyki o szerokim spektrum działania, penicyliny, glikopeptydy, sulfonamidy, cyprofloksacyna i cefalotyna (stosowane w zapobieganiu i leczeniu niektórych zakażeń)
• niesteroidowe leki przeciwzapalne lub salicylany: kwas acetylosalicylowy, diklofenak i ibuprofen lub pirazole
• probenecyd (stosowany w leczeniu dny moczanowej)
• słabe kwasy organiczne takie jak diuretyki pętlowe (leki moczopędne)
• leki, które mogą szkodliwie wpływać na czynność szpiku kostnego, np. trymetoprym/sulfametoksazol (substancja bakteriobójcza) czy pirymetamina
• inne leki stosowane w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, takie jak leflunomid, sulfasalazyna, i azatiopryna
• merkaptopuryna (lek o działaniu cytostatycznym)
• retinoidy (leki przeciwko łuszczycy i innym chorobom skóry)
• teofilina (lek przeciwko astmie oskrzelowej i innym chorobom płuc)
• niektóre leki stosowane w chorobach żołądka, takie jak omeprazol i pantoprazol
• leki hipoglikemizujące (zmniejszające stężenie cukru we krwi)

Preparaty zawierające kwas foliowy należy stosować wyłącznie, gdy są zalecone przez lekarza (mogą osłabiać działanie leku Methofill SD).

Szczepionki

W czasie stosowania leku Methofill SD nie wolno poddawać się szczepieniom z wykorzystaniem szczepionek zawierających żywe drobnoustroje.

Methofill SD z jedzeniem, piciem i alkoholem

Podczas stosowania leku Methofill SD należy unikać spożywania:

• alkoholu 
• dużych ilości kawy
• napojów zawierających kofeinę 
• czarnej herbaty

Lekarz indywidualnie ocenia ryzyko stosowania leku u pacjenta.

Podczas stosowania leku Methofill SD należy unikać spożywania alkoholu.

Podczas stosowania leku mogą wystąpić działania niepożądane ze strony ośrodkowego układu nerwowego, np. zmęczenie i zawroty głowy. 
Jeśli wystąpią takie objawy nie należy prowadzić pojazdów, ani obsługiwać maszyn. 

Jak przechowywać lek Methofill SD?

Lek należy przechowywać:

• w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci
• w temperaturze poniżej 30°C
• w oryginalnym opakowaniu w celu ochrony przed światłem